Ιαπωνία: μια μικρή χώρα με μεγάλη φιλοσοφία

Η ιστορία της Ιαπωνίας αρχίζει να αναπτύσσεται τον 6 αιώνα μ.Χ. με την είσοδο του Βουδισμού και την έναρξη της ιαπωνικής γραφής.

Η Ιαπωνία πέρα από την Κίνα απέκτησε πολιτιστικές διασυνδέσεις και με την Κορέα, με αποτέλεσμα να γεμίσει από πολιτικές θρησκευτικές και φιλοσοφικές αντιλήψεις. Εύλογα λοιπόν, η Ιαπωνία θεωρείται ένα κράμα όπου θεωρήσεις του Βουδισμόυ του Ταοϊσμού και του Κομφουκιανισμού βρίσκουν κοινό σημείο.

Η αυτόχθονη φιλοσοφία της Ιαπωνίας: Το Σίντο.

Πριν την είσοδο των ανωτέρω ρευμάτων, η Ιαπωνία είχε ήδη αναπτύξει δική της φιλοσοφία κυρίως παγανιστική, το Σίντο.

Η επαφή του Σιντοϊσμού με τον Βουδισμό, έκανε τον τελευταίο να ενσωματώσει πολλά στοιχεία με αποτέλεσμα να γίνει πιο δημοκρατικός. Αυτό γίνεται φανερό κυρίως μέσα απ’ την πολιτική ζωή, με το ιερατείο να έρχεται σε επαφή με κατώτερα λαϊκά κοινωνικά στρώματα. Η σύνδεση αυτή του Βουδισμού με το Σίντο εκπροσωπήθηκε στην Ιαπωνία μέσα από την σχολή του Σινγκόν όπου θεϊκές μορφές του ιαπωνικού κόσμου γίνονται μορφές και του βουδιστικού.

Η οντολογία του Σίντο.

Η λέξη Σίντο σημαίνει οδός των θεών. Ιδιαίτερη προσοχή πρέπει να δοθεί στη μετάφραση καθώς οι ανατολικές θρησκείες δεν έχουν αμιγώς θρησκευτικό περιεχόμενο αλλά κυρίως φιλοσοφικό-εξού και η λέξη οδός. Αναλυτικότερα, η λέξη δηλώνει το μονοπάτι, την ατραπό που θα πρέπει μόνος του ο πιστός να βρει χωρίς θεϊκή καθοδήγηση. Πρόκειται για εσωτερικού τύπου φιλοσοφία που ενέχει την έννοια της αυτονομίας του ανθρώπου και την εύρεση του νοήματος της ζωής δίχως να την υποδεικνύει κάποια ανώτερη θρησκεία και θεός.

Παγανισμός: άνθρωπος και φύση.

Εξέχουσα θέση όπως αναφέραμε, έχει στην φιλοσοφία η έννοια της φύσης. Κάθε φυσικό στοιχείο από τον ήλιο μέχρι το νερό έχει θεοποιηθεί. Γι’ αυτό και στο ιαπωνικό λεξιλόγιο, χρησιμοποιείται η φράση αόρατα πνεύματα με την έννοια ότι κάθε στοιχείο της φύσης έχει μέσα του ψυχή όπως και ο άνθρωπος.

Μάλιστα, εάν παρατηρήσουμε τη σημαία της Ιαπωνίας θα διαπιστώσουμε ότι ο κόκκινος κύκλος που έχει για σύμβολο δεν είναι άλλο παρά ο ήλιος. Η θεοποίηση του ήλιου για το Σίντο φέρει πολλές φορές και ανθρωπόμορφη βάση.

Το γεγονός ότι κάθε στοιχείο της φύσης λατρεύεται ως ιερό, δικαιολογεί και την κουλτούρα των Ιαπώνων να διακοσμούν τα σπίτια τους αλλά και τις πόλεις με αγάλματα ζώων. Κάθε τι στη φύση είναι εκρόσωπος του πνεύματος από τα φυσικά στοιχεία όπως το νερό και η φωτιά μέχρι τα ζώα τα βουνά και τα δάση.

Θεογονία

Όπως και τα έργα του Ησιόδου αποτέλεσαν για την ελληνική γραμματεία, την απαρχή του κόσμου έτσι και η Ιαπωνία έχει την δική της φιλολογία για την κοσμική και θεϊκή γένεση.

Δε θα επεκταθώ ιδιαίτερα καθότι το έργο είναι μεγάλο αλλά θα αναφέρω κομβικά σημεία των πέντε κύκλων του αρχαίου Σιντοϊσμού. Ο πρώτος κυκλος περιλαμβάνει την γέννηση της θεάς του Ήλιου που κατέχει πρωταρχική θέση στο Σίντο ως κυρίαρχο στοιχείο, και τη δημιουργία της γης μέσω των πολυάριθμων νησιών της Ιαπωνίας. Ο δεύτερος κύκλος περιλαμβάνει την κατάβαση στη γη του απογόνου του ηλίου ως αυτοκράτορα δηλώνοντας την ελέω θεού κληρονομικότητα που έχει ο ανώτατος άρχοντας. Ο τρίτος κύκλος αναφέρεται στις συγκρούσεις που είχαν οι θεοί μεταξύ τους ενώ ο προτελευταίος κύκλος δεν είναι άλλο απ’την περίληψη του τρίτου. Ο πέμπτος και τελευταίος κύκλος αναφέρει τα γεγονότα για την ίδρυση της αυτοκρατορικής δυναστείας.

‘Εν ἀρχή ἦν τὸ Χάος

Σε αντιστοιχία με την ελληνική μυθολογία, με μερικές παραλλαγές, πρώτη αρχή γέννησης του κόσμου ήταν το χάος. Εκείνο γέννησε τους θεούς της γης και τ’ουρανού απ’όπου προήλθαν οι συστάδες νήσων της Ιαπωνίας. Ακολουθεί η θεωρία για την κυρίαρχη αυτοκρατορική δυναστεία με σημαντικά σύμβολα εξουσίας τον καθρέφτη που αντικατοπτρίζει τον ήλιο, το ξίφος και τον πολύτιμο λίθο.

Άξιο αναφοράς αποτελεί και η προγονολατρία στο Σιντοϊσμό. Αυτοκράτορες και επιφανή ονόματα λατρεύτηκαν από διάφορες φυλές της Ιαπωνίας που στήριζαν την προέλευσή τους σε κάποιο κοινό ονομαστό πρόγονο.

Γενικώς, οι Ιάπωνες διατηρούν ένα σύνολο ποικίλων θρησκευτικών αντιλήψεων και εθίμων που συνιστούν την ιαπωνική παράδοση μέχρι και σήμερα. Σε επόμενο άρθρο θα αναλυθούν οι ιαπωνικές γιορτές η έννοια του θανάτου και οι σχολές που ιδρύθηκαν απ’την σύμπραξη του Βουδισμού με τον Σιντοϊσμό.

Συντάκτης: Μαρία Πολίτη,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.