Η ψυχοσεξουαλική ανάπτυξη των παιδιών κατά τον Freud

Η ανάπτυξη του παιδιού διανύει μια σειρά από στάδια, η ομαλή διέλευση από τα οποία οδηγεί σε υγιείς προσωπικότητες, αντίθετα η δυσλειτουργία στην επαφή του με το περιβάλλον του κατά τη διαδικασία αυτή μπορεί να οδηγήσει σε καθηλώσεις και παλινδρομήσεις, αλλά και στη χρήση μια σειράς από μηχανισμούς άμυνας προκειμένου να μπορέσει το άτομο να προσαρμοστεί στο περιβάλλον του. Θα σας παρουσιάσουμε μια σειρά αναπτυξιακών μοντέλων που περιγράφουν την γνωστική, συναισθηματική και ψυχοκοινωνική ανάπτυξη του παιδιού.

Σύμφωνα με τον Freud το άτομο διανύει μια σειρά από στάδια με στόχο την ικανοποίηση βιολογικών κυρίως ορμών και ιδιαίτερα της ορμής για ηδονή (libido). Όλη η πορεία της ζωής του ατόμου είναι μια προσπάθεια να βρει αποδεκτούς τρόπους να ικανοποιήσει την libido του, συνεχώς προσπαθεί να εξισορροπήσει τις εσωτερικές παρορμήσεις και τις απαιτήσεις της κοινωνικής πραγματικότητας. Φυσιολογική είναι η ανάπτυξη της προσωπικότητας, όταν σε κάθε στάδιο το άτομο κατορθώνει να εξασφαλίζει επαρκή ικανοποίηση της βιολογικής ορμής, χωρίς να συγκρούεται με τον κοινωνικό περίγυρο. Συγκεκριμένα τα στάδια κατά Freud είναι τα ακόλουθα:

i. Στοματικό στάδιο (1ο έτος ηλικίας):κύρια πηγή ευχαρίστησης ο θηλασμός, η απομύζηση. Κατά την ενήλικη ζωή παρατηρούνται ίχνη της στοματικής φάσης στο μάσημα της τσίχλας, στο φαγητό, το κάπνισμα και το φιλί. Στο στάδιο αυτό παρουσιάζεται η μεγαλύτερη εξάρτηση, το παιδί είναι παθητικό και δεκτικό. Η καθήλωση σε αυτό το στάδιο κάνει το άτομο να αναπτύσσει ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά, να ενδιαφέρεται μόνο για τον εαυτό του και να μην αποδέχεται τον άλλο ως ξεχωριστή οντότητα. Οι άλλοι αναγνωρίζονται μόνο ως προς το τι μπορούν να δώσουν. Υπάρχουν υπερβολικές απαιτήσεις που εκφράζονται άλλοτε σεμνά και άλλοτε ικετευτικά ή επιθετικά.

ii. Πρωκτικό στάδιο (2ο και 3ο έτος ηλικίας):το παιδί πρέπει να αποκτήσει τον έλεγχο των σφιγκτήρων (ενούρηση, εγκόπρηση) και ο πρωκτός αποτελεί την εστία της ψυχικής έντασης και ικανοποίησης. Στο στάδιο αυτό κυριαρχεί η τάση για αυτονομία και ο αρνητισμός. Η αποβολή των περιττωμάτων θεωρείται ότι φέρνει ανακούφιση από την ένταση και ευχαρίστηση από τον ερεθισμό των βλεννογόνων μεμβρανών σ’ αυτήν την περιοχή. Η ηδονή που σχετίζεται με αυτήν την ερωτογενή ζώνη βάζει τον οργανισμό σε σύγκρουση.Υπάρχει σύγκρουση ανάμεσα στην αποβολή και την κατακράτηση, ανάμεσα στην ευχαρίστηση της ανακούφισης και την ευχαρίστηση της κατακράτησης, ανάμεσα στην επιθυμία για ευχαρίστηση από την κένωση και τις απαιτήσεις του εξωτερικού κόσμου για καθυστέρηση. Έτσι επέρχεται η πρώτη κρίσιμη σύγκρουση ανάμεσα στο άτομο και την κοινωνία. Η έντονη πίεση του περιβάλλοντος σε αυτό το στάδιο για έλεγχο των σφιγκτήρων μπορεί να δημιουργήσει μια σειρά από αντιδράσεις. Το παιδί ενδέχεται να αρχίσει να εκβάλλει σκόπιμα τα περιττώματά του (διάρροια), ενδέχεται να συνδέσει αυτήν τη διαδικασία με απώλεια κάποιου σημαντικού πράγματος και έτσι είτε να οδηγηθεί σε κατάθλιψη είτε στην ενήλικη ζωή του να αναπτύξει συμπεριφορές τσιγκουνιάς ή φιλαργυρίας. Επιπλέον, ενδέχεται να συνδέσει αυτή τη διαδικασία με την προσφορά κάποιου βραβείου ή δώρου στους άλλους, και αυτό να το συνδέσει με αισθήματα δύναμης ή ελέγχου. Η καθήλωση στο στάδιο αυτό μπορεί να οδηγήσει σε υπερβολική αγάπη για την τάξη και την καθαριότητα, ενδιαφέρον για την οικονομία και τη φιλαργυρία καθώς και υπερβολική ισχυρογνωμοσύνη.

(διαβάστε τη συνέχεια του άρθρου στην επόμενη σελίδα)

Συντάκτης: Χριστίνα Στογιαννίδη, Φιλόλογος

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr