Όλο και περισσότεροι άνθρωποι έχουν αρχίσει να απενοχοποιούν και να προτιμούν την ψυχοθεραπεία. Ο τρόπος που ζούμε πλέον καθιστά σχεδόν …
Η ολιστική οπτική στην αντιμετώπιση των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων
Είναι αλήθεια ότι οι ψυχοσωματικές διαταραχές αποτελούν μια πολύπλοκη και πολυσύνθετη ανθρώπινη κατάσταση και για τον λόγο αυτό η γεφύρωση και η συνεργασία διαφορετικών επιστημονικών κλάδων κρίνεται απαραίτητη για την αντιμετώπισή τους.
“Απώτερος σκοπός της ψυχοθεραπείας είναι να βοηθήσει τον θεραπευόμενο έτσι ώστε να βρίσκεται σε ισορροπία με τον εαυτό του και τον κοινωνικό του περίγυρο, περιορίζοντας τον βαθμό της αταξίας στη ζωή του.”
Τις περισσότερες φορές οι πάσχοντες δυσκολεύονται να συνδέσουν το σύμπτωμα με τα ψυχογενή αίτια, με αποτέλεσμα να αναζητούν ιατρική βοήθεια, εστιάζοντας αποκλειστικά στην αναζήτηση των οργανικών αιτιών της εμφανιζόμενης πάθησης. Είναι χρήσιμο όμως να αναγνωρίζει κανείς την πορεία της ασθένειάς του μέσα στον χρόνο, καθώς και το πλαίσιο μέσα στο οποίο αυτή αναπτύχθηκε.
Συνήθως το σύμπτωμα, που αρχικά δημιουργήθηκε ασυνείδητα ως μια απάντηση του οργανισμού σε ένα στρεσογόνο συμβάν, καθιερώθηκε σταδιακά αποκτώντας βαρύτητα, ενώ αποτέλεσε έναν νέο τρόπο άδηλης επικοινωνίας και έκφρασης του ατόμου, τον οποίο αναπαρήγαγε στη ζωή και στην καθημερινότητά του.
Μελετητές επιβεβαιώνουν πως η ψυχοθεραπεία, η οποία είχε υποτιμηθεί στο παρελθόν, μπορεί και επιδρά στη φυσιολογία του ανθρώπινου εγκεφάλου δημιουργώντας νέα κυκλώματα (Andreasen, 2001. Siegel, 2012). Πιο συγκεκριμένα, κλινικές έρευνες απέδειξαν την πλαστικότητα του εγκεφάλου, την ικανότητα δηλαδή του νευρικού συστήματος να αλλάζει τη δομή και τη λειτουργία του ως αντίδραση στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος.
Ένα πολύ απλό παράδειγμα αποτελεί η πρώτη μας επαφή με ένα αντικείμενο, το οποίο αντικρίζουμε για πρώτη φορά. Στην προσπάθειά μας να το επεξεργαστούμε για να το κατανοήσουμε, νέες συνδέσεις γίνονται μεταξύ των νευρώνων του εγκεφάλου μας: οι νευρώνες στον οπτικό φλοιό καθορίζουν το σχήμα και το χρώμα του, ο ακουστικός φλοιός τον ήχο του κ.ο.κ.
Με παρόμοιο τρόπο τη δυνατότητα αυτή του εγκεφάλου να αναγνωρίζει, να ερμηνεύει και να κατανοεί πρότερες καταστάσεις και βιώματα, μέσω της αναδιοργάνωσης των περιοχών του φλοιού, αξιοποιεί η ψυχοθεραπεία, βοηθώντας το άτομο να αντιλαμβάνεται και να διαχειρίζεται τη ζωή του με έναν τρόπο πιο λειτουργικό.
Κάτω από το ίδιο πρίσμα, η Οικογενειακή Θεραπεία προσφέρει μια ολιστική οπτική στην κατανόηση των ψυχοσωματικών συμπτωμάτων μετατοπίζοντας την εστίαση της προσοχής από το σύμπτωμα, στο ευρύτερο οικογενειακό σύστημα, στο οποίο ανήκει το άτομο.
Το σύμπτωμα που φέρει το άτομο μοιάζει, με άλλα λόγια, να λειτουργεί ως ένα σήμα κινδύνου που δηλώνει ότι ολόκληρο το οικογενειακό σύστημα βρίσκεται σε κατάσταση που απειλείται η ασφάλεια και η ισορροπία του.
Με τις κατάλληλες θεραπευτικές παρεμβάσεις, όμως, μπορούν να προσδιοριστούν τα επαναλαμβανόμενα και δυσλειτουργικά μοντέλα επικοινωνίας μεταξύ των μελών της οικογένειας, ενώ επιδιώκεται η εσωτερική συγκρότησή τους, η ευελιξία τους και η ομαλή προσαρμοστικότητά τους στο περιβάλλον που ανήκουν και με το οποίο αλληλεπιδρούν.
Πιο συγκεκριμένα, στις ψυχοσωματικές οικογένειες, όπου ένα ή περισσότερα μέλη παλεύουν με χρόνιες ασθένειες, η οικογενειακή θεραπεία εστιάζει στον τρόπο που ο καθένας αντιλαμβάνεται και ερμηνεύει τα οδυνηρά γεγονότα της ζωής του και τα αδιέξοδα στα οποία βρίσκεται, καταλήγοντας να τα εκφράζει μέσα από τα ψυχοσωματικά συμπτώματα (Andonovsky, 1987).
Η οικογενειακή θεραπεία δίνει έμφαση στις δυνατότητες ανάπτυξης και ωρίμανσης ολόκληρης της οικογένειας ενώ ενθαρρύνει τη δημιουργική επαφή μεταξύ των μελών (π.χ. βελτίωση της επικοινωνίας, ανάδυση και ενδυνάμωση των θετικών στοιχείων που έχει το κάθε μέλος), την αναζήτηση εναλλακτικών τρόπων διαχείρισης του στρες και των δυσκολιών της καθημερινής ζωής, (π.χ. έκφραση των συναισθημάτων, εποικοδομητικές δραστηριότητες: διάβασμα, σωματική άσκηση, απόλαυση του ελεύθερου χρόνου).
Απώτερος σκοπός της ψυχοθεραπείας είναι να βοηθήσει τον θεραπευόμενο έτσι ώστε να βρίσκεται σε ισορροπία με τον εαυτό του και τον κοινωνικό του περίγυρο, περιορίζοντας τον βαθμό της αταξίας στη ζωή του.
Κάποιοι μελετητές μίλησαν για την ”οικογενειακή ανθεκτικότητα”, ως ασπίδα προστασίας σε περιόδους κρίσης και μεγάλου στρες, εννοώντας τη δυνατότητα των μελών της οικογένειας να είναι ευέλικτα (να επιτρέπουν δηλ. τις αλλαγές και να προσαρμόζονται σε αυτές, με τον καλύτερο δυνατό τρόπο), καθώς και να αλληλοπροστατεύονται (Boss, 2001).
Σημαντικές επιπλέον διεργασίες, που καθιστούν μια οικογένεια συγκροτημένη και λειτουργική, σε δυσχερείς κυρίως καταστάσεις, αφορούν τη συνοχή της, τον τρόπο που επικοινωνεί και επιλέγει να λύνει τις δυσκολίες της, την ανοιχτότητα και επιτρεπτικότητα στην έκφραση των συναισθημάτων της, την συνεργατικότητα μεταξύ των μελών της κ.ο.κ.
Εν κατακλείδι, τα ψυχοσωματικά συμπτώματα θα μπορούσαν να ιδωθούν σαν μια πυξίδα που μας προσανατολίζει να ανακαλύψουμε τις κρυμμένες, τραυματισμένες και ευάλωτες πτυχές του εαυτού. Μας δείχνει που βρίσκεται η εστία του πόνου, ενώ η θεραπευτική διαδικασία υποδεικνύει την πορεία που χρειάζεται να χαράξουμε, αν θέλουμε να απαλλαγούμε, ψυχή τε και σώματι, από αυτόν.
