Η λειτουργία και η αποτίμηση της Τράπεζας Θεμάτων
Στις 26/5/2014 το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής προχώρησε στη δημοσιοποίηση των θεμάτων που εντάχθηκαν στην Τράπεζα Θεμάτων Διαβαθμισμένης Δυσκολίας (ΤΘΔΔ) για τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση στην ιστοσελίδα http://exams-repo.cti.gr.
Η Τράπεζα θεμάτων αποσκοπεί στην κάλυψη του συνόλου της διδακτέας ύλης (μετά από σχετικό εξορθολογισμό της) από όλα τα σχολεία της χώρας φιλοδοξώντας να εξαλείψει τα μαθησιακά κενά από τάξη σε τάξη και να ομογενοποιήσει τα κριτήρια αξιολόγησης για ένα αντικειμενικότερο σύστημα αποτίμησης της προόδου των μαθητών.
Από τα θέματα της ΤΘΔΔ επιλέχθηκε το 50% των θεμάτων στις προαγωγικές εξετάσεις των μαθητών της Α΄ Τάξης του Γενικού Λυκείου (ΓΕΛ) Ημερήσιου και Εσπερινού, των ειδικών τύπων Γενικού Λυκείου (Καλλιτεχνικό, Μουσικό, Εκκλησιαστικό) και του Ημερήσιου και Εσπερινού ΕΠΑΛ καθώς και της Β΄ Τάξης Εσπερινού ΓΕΛ, σύμφωνα με όσα προβλέπονται στον ν. 4186/2013, όπως συμπληρώθηκε με τον ν. 4264/ 2014. Για τον τρόπο πρόσβασης στην Τράπεζα ορίστηκαν σχετικές οδηγίες στα Λύκεια και απεστάλησαν λεπτομερείς οδηγίες για τη διαδικασία κλήρωσης.
Συνολικά υπάρχουν 9.042 διαφορετικά αρχεία θεμάτων στην ΤΘΔΔ για όλα τα εξεταζόμενα μαθήματα σε όλους τους τύπους Λυκείων και έχουν ακριβώς τη μορφή με την οποία τέθηκαν στις εξετάσεις. Συγκεκριμένα, τα θέματα αναρτήθηκαν σε δύο ιστοσελίδες http://www.iep.edu.gr και publication.cti.gr, ώστε να δοθεί μία συνολική εικόνα του βαθμού δυσκολίας των θεμάτων, αλλά και της δομής τους. Σύμφωνα πάντως με το Ινστιτούτο Εκπαιδευτικής Πολιτικής στην Τράπεζα των Θεμάτων συμπεριλήφθησαν περίπου 300 ερωτήματα ανά μάθημα.
Η κλήρωση των θεμάτων και οι οδηγίες
Περίπου 80.000 μαθητές της Α΄ Λυκείου έδωσαν φέτος για πρώτη φορά εξετάσεις με ερωτήματα που κάλυπταν το 50% της δεξαμενής της Τράπεζας των Θεμάτων, ενώ το υπόλοιπο 50% της επιλογής πραγματοποιήθηκε από τους διδάσκοντες των σχολικών μονάδων. Ειδικά για το σχολικό έτος 2013-2014 το Υπουργείο προέβλεψε τη δυνατότητα διεξαγωγής και δεύτερης κλήρωσης στην περίπτωση εκείνη που κάποιο από τα θέματα δεν εμπερικλείεται στη διδαχθείσα ύλη κάποιου σχολείου. Κατά τη δεύτερη κλήρωση οι διδάσκοντες πρέπει να εντάξουν ένα θέμα από την πρώτη κλήρωση και ένα από τη δεύτερη. Να σημειωθεί ότι από την οδηγία αυτή εξαιρούνται τα μαθήματα των ξένων γλωσσών, η ελληνική γλώσσα και η λογοτεχνία. Το Υπουργείο προσχώρησε στην κίνηση αυτή κατόπιν διαμαρτυριών από την πλευρά των διδασκόντων, αφού δεν καλύφθηκε ολόκληρη η ύλη.
Η προαγωγή των μαθητών μετά το πέρας των εξετάσεων επιτυγχάνεται ως εξής:
- Γενικός βαθμός ίσος ή ανώτερος του 10.
- Μέσος όρος προφορικής και γραπτής βαθμολογίας κατά μεμονωμένο μάθημα: ελληνική γλώσσα και μαθηματικά τουλάχιστον 10 και τουλάχιστον 8 σε καθένα από τα υπόλοιπα μαθήματα.
Ο μαθητής που δεν πληροί την πρώτη προϋπόθεση επαναλαμβάνει την τάξη, ενώ εκείνος που δεν πληροί τη δεύτερη κρίνεται μετεξεταστέος και παραπέμπεται σε επανεξέταση τον Σεπτέμβρη.
Για όσους τώρα έμειναν μετεξεταστέοι το Υπουργείο εξετάζει την τροποποίηση των παραπάνω όρων ως προς τον τρόπο υπολογισμού για τα βασικά μαθήματα. Στην άλγεβρα και τη γεωμετρία ο μαθητής θα χρειάζεται να συγκεντρώνει μέσο όρο 10, ο οποίος θα προκύπτει τώρα από τον συμψηφισμό και των δύο μαθημάτων. Το ίδιο θα ισχύσει και για τα τρία φιλολογικά μαθήματα (αρχαία, νεοελληνική γλώσσα και λογοτεχνία), τα οποία συμψηφίζονται για τον υπολογισμό του μέσου όρου.
Αποτίμηση της Τράπεζας Θεμάτων
Θετικά
Ο Υφυπουργός Παιδείας και Θρησκευμάτων Αλέξανδρος Δεμερτζόπουλος κατά την αποτίμηση της πρώτης εφαρμογής της Τράπεζας Θεμάτων τόνισε ότι είναι ανοιχτοί σε νέες προτάσεις από άλλους βουλευτές που θέλουν να βελτιώσουν το σύστημα. Όσον αφορά το ζήτημα σχετικά με την καταγγελία για αλλοίωση της διαγωνιστικής διαδικασίας στην Α΄ Λυκείου ο Υφυπουργός ανακοίνωσε ότι έχει ήδη ξεκινήσει προκαταρκτική και εισαγγελική έρευνα.
Ο τρόπος προαγωγής των μαθητών θέτει το ζήτημα της παιδείας που θέλουμε. Ο ίδιος υπογραμμίζει ότι μέχρι πέρυσι μπορούσε ο μαθητής να προαχθεί και με 3 και με 4 και με 5, ενώ φέτος μπήκε η βάση του 10. Δυστυχώς, υπήρχαν σχολεία που περνούσανε οι μαθητές με βαθμό κάτω του 10. Με το ισχύον σύστημα το 23% των μαθητών παραπέμπονται τον Σεπτέμβριο για επανεξέταση ή μένουν στάσιμοι. Το ποσοστό αυτό πέρυσι ανέρχονταν στο 6% πράγμα που σημαίνει ότι προβιβάζονταν στην επόμενη τάξη χωρίς να έχουν την αναγκαία γνώση. Επομένως, «Τι παιδεία θέλουμε;» ρωτά ο Υφυπουργός.
Σε καμία περίπτωση η παιδεία δεν αποσκοπεί στο να περνά ο μαθητής στην επόμενη τάξη χωρίς να έχει κατακτήσει στοιχειώδεις γνώσεις. Φυσικά, τονίζει ότι ο νόμος ο οποίος ψηφίστηκε και εφαρμόστηκε για πρώτη φορά φέτος χρειάζεται βελτιώσεις για να βοηθηθούν τα παιδιά, ώστε να μην έχουν αυτά τα μεγάλα ποσοστά αποτυχίας. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι η εκπαίδευση δεν είναι κάτι στατικό, αλλά μία δυναμική. Συν τοις άλλοις πρόσθεσε ότι η Τράπεζα Θεμάτων αποτελεί ένα εργαλείο, έναν οδηγό για να ολοκληρώνεται η ύλη, καθώς μέχρι πρότινος δεν ελέγχονταν εάν ο εκπαιδευτικός έχει βγάλει την ύλη.
Ο Υπουργός Παιδείας κος Λοβέρδος κατά τη συνεδρίαση της Βουλής των Εφήβων χαρακτήρισε σωστό το μέτρο αυτό, καθώς αν εφαρμοστεί σωστά, τότε θα βοηθήσει. Πιο ειδικά, τόνισε ότι η σωστή εφαρμογή της Τράπεζας Θεμάτων πρόκειται να αναπτύξει κριτικό πνεύμα και κριτική στάση. Ωστόσο, θεωρεί ότι δεν εφαρμόστηκε σωστά στην πρώτη περίπτωση στην Α΄ Λυκείου. Έτσι, τάχθηκε υπέρ της λήψης διορθωτικών διαδικαστικών μέτρων που αφορούν την Τράπεζα Θεμάτων.
Αρνητικά
Ενδιαφέρον παρουσιάζει το άρθρο του Πάνου Βασιλόπουλου με τίτλο «Το σχολείο μου, του myschool… ω τράπεζα!» καθώς παρουσιάζεται και η άλλη οπτική γύρω από την Τράπεζα Θεμάτων εγείροντας διάφορους προβληματισμούς ως προς την αποτελεσματικότητα και την αξιοκρατία του νέου θεσμού. Ενδεικτικά αναφέρουμε ορισμένα σημεία, ικανά να συμβάλλουν στη δημιουργία γόνιμων συζητήσεων. «…Η λογική των ανισοδύναμων θεμάτων στο ίδιο μάθημα ή η τεράστια διαφορά δυσκολίας ανάμεσα σε διαφορετικά μαθήματα, λογική κλήρωσης τζόγου και όχι παιδαγωγική. Άραγε, ποιος καθηγητής διόρθωσε καλά ή καλύτερα τα θέματα αυτά; Ποιος θα κάτσει να ελέγξει αν το ίδιο θέμα βαθμολογήθηκε με τον ίδιο τρόπο ανάμεσα σε διαφορετικά σχολεία; Το νέο σύστημα επέφερε για μία ακόμη φορά την αύξηση της εισροής των μαθητών στα ιδιαίτερα και τα φροντιστήρια, ενώ το βιβλίο έμεινε το ίδιο σε έναν κόσμο που αλλάζει βίαια.» Πράγματι, η τύχη από την κλήρωση ορισμένων θεμάτων πρόκειται να ευνοήσει κάποιες σχολικές μονάδες, ενώ σε άλλες τα θέματα πρόκειται να είναι υψηλής δυσκολίας.
Στο σημείο παραθέτουμε και την άποψη από την Ανώτατη Συνομοσπονδία Γονέων Μαθητών Ελλάδας (ΑΣΓΜΕ) όπου η γνώση τυποποιείται καθώς οι μαθητές πρόκειται να στραφούν στα προς εξέταση θέματα και να απομακρυνθούν από τα βιβλία, ενώ το σχολείο πρόκειται να χάσει τον παιδαγωγικό του ρόλο. Η ΟΛΜΕ, παράλληλα, τονίζει την έλλειψη των υποστηρικτικών δομών προς τους μαθητές, ενώ καταγγέλλει τα κενά σε εκπαιδευτικούς, τις επερχόμενες συγχωνεύσεις σχολείων και τις διαθεσιμότητες απολύσεις εκπαιδευτικών, με εκπαιδευτικούς της τεχνικοεπαγγελματικής εκπαίδευσης να βρίσκονται σε αυτό το καθεστώς εδώ και έναν περίπου χρόνο.
Μήπως τελικά για άλλη μία φορά ευνοούνται οι ταξικές διακρίσεις και επιδιώκεται η μετατροπή του Λυκείου σε σχολείο για λίγους; Όποιος έχει την οικονομική άνεση, τελικά μπορεί το παιδί του να σημειώσει επιτυχία στις σχολικές εξετάσεις και κατ’ επέκταση να καταλάβει μία θέση στο Πανεπιστήμιο. Ποια πρέπει να είναι η στάση όλων απέναντι στη νέα πραγματικότητα; Το μόνο σίγουρο είναι ότι κάθε νέα αλλαγή στο εκπαιδευτικό σύστημα οφείλει να γίνεται από τη βάση της εκπαίδευσης ξεκινώντας από το νηπιαγωγείο και όχι με «μπαλώματα» σε μεγαλύτερες τάξεις. Δυστυχώς, η Τράπεζα Θεμάτων φαίνεται να παίρνει τον ρόλο ενός ακόμη αποσπασματικού μέτρου χωρίς να αποτελεί μέρος ενός συνολικού σχεδιασμού εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης. Τελικά, η πρόταξη αξιών, ίσων ευκαιριών για όλους και αξιοπρέπειας οφείλουν να αποτελούν τα εργαλεία του σχολείου, ώστε να επιτελέσει το λειτούργημά του επιτυχώς.
