Το έντερο δεν είναι απλώς ένα όργανο πέψης, αλλά ένας πολύπλοκος μηχανισμός που επηρεάζει τη συνολική μας υγεία. Το έντερο …
Η σύνδεση εγκεφάλου-εντέρου
Πώς συνδέεται ο εγκέφαλος με το έντερο και ποιες λειτουργίες του σώματος επηρεάζει το έντερο.
Αν έχεις ποτέ «ακούσει το ένστικτό σου» για να πάρεις μια απόφαση ή έχεις νιώσει «πεταλούδες στο στομάχι» όταν είσαι αγχωμένος, τότε πιθανότατα λαμβάνεις σήματα από μια απροσδόκητη πηγή: τον δεύτερο εγκέφαλό σου. Κρυμμένος στα τοιχώματα του πεπτικού συστήματος, αυτός ο «εγκέφαλος στο έντερο» αλλάζει ριζικά την ιατρική κατανόηση για τη σύνδεση μεταξύ πέψης, διάθεσης, υγείας και ακόμη και τρόπου σκέψης.
Οι επιστήμονες αποκαλούν αυτόν τον μικρό εγκέφαλο εντερικό νευρικό σύστημα (ENS). Και δεν είναι και τόσο μικρός. Το ENS αποτελείται από δύο λεπτά στρώματα που περιέχουν πάνω από 100 εκατομμύρια νευρικά κύτταρα, τα οποία καλύπτουν όλη τη γαστρεντερική οδό, από τον οισοφάγο έως το ορθό.
Τι ελέγχει ο εγκέφαλος του εντέρου;
Σε αντίθεση με τον μεγάλο εγκέφαλο στο κρανίο, το ENS δεν μπορεί να ισοσκελίσει το λογαριασμό σου ή να γράψει ένα ερωτικό γράμμα. Ο βασικός του ρόλος είναι να ελέγχει την πέψη: από την κατάποση, την έκκριση ενζύμων για την αποδόμηση της τροφής, τον έλεγχο της ροής του αίματος για την απορρόφηση θρεπτικών συστατικών, έως την αποβολή.
Το εντερικό νευρικό σύστημα δεν φαίνεται να έχει σκέψη όπως την ξέρουμε, όμως επικοινωνεί αμφίδρομα με τον μεγάλο εγκέφαλο—με σημαντικά αποτελέσματα.
Το ENS μπορεί να πυροδοτεί έντονες συναισθηματικές μεταβολές σε άτομα που αντιμετωπίζουν σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου (IBS) και άλλες λειτουργικές διαταραχές του εντέρου, όπως δυσκοιλιότητα, διάρροια, φούσκωμα, πόνο και στομαχική αναστάτωση. Για δεκαετίες, οι γιατροί πίστευαν ότι το άγχος και η κατάθλιψη προκαλούσαν αυτά τα προβλήματα. Όμως νέες έρευνες δείχνουν ότι μπορεί να συμβαίνει και το αντίστροφο: ο ερεθισμός στο πεπτικό σύστημα φαίνεται ότι μπορεί να στέλνει σήματα στο κεντρικό νευρικό σύστημα (ΚΝΣ), προκαλώντας αλλαγές στη διάθεση.
Αυτό μπορεί να εξηγεί γιατί υψηλό ποσοστό ατόμων με IBS ή άλλες γαστρεντερικές διαταραχές εμφανίζει κατάθλιψη και άγχος. Και αυτό είναι σημαντικό, καθώς έως και 30%-40% του πληθυσμού εμφανίζει κάποια στιγμή λειτουργικά προβλήματα του εντέρου.
Νέα κατανόηση, νέες θεραπείες
Η κατανόηση της σύνδεσης ENS-CNS εξηγεί γιατί θεραπείες για το IBS, όπως τα αντικαταθλιπτικά και οι θεραπείες σώματος-νου (όπως η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία – CBT και η ιατρική υπνοθεραπεία) είναι αποτελεσματικές.
Οι ερευνητές λένε ότι οι δύο εγκέφαλοι «επικοινωνούν» μεταξύ τους, επομένως μια θεραπεία που βοηθά τον έναν μπορεί να ωφελήσει και τον άλλο. Με έναν τρόπο, οι γαστρεντερολόγοι μοιάζουν με συμβούλους που αναζητούν τρόπους να καθησυχάσουν τον δεύτερο εγκέφαλο.
Για παράδειγμα, οι γαστρεντερολόγοι μπορεί να συνταγογραφήσουν συγκεκριμένα αντικαταθλιπτικά για το IBS, όχι επειδή θεωρούν ότι το πρόβλημα είναι στο μυαλό του ασθενούς, αλλά επειδή αυτά τα φάρμακα καταπραΰνουν τα συμπτώματα, δρώντας στα νευρικά κύτταρα του εντέρου. Παράλληλα, η Γνωσιακή Συμπεριφορική Θεραπεία μπορεί να βελτιώσει την «επικοινωνία» μεταξύ του μεγάλου εγκεφάλου και του εντέρου.
Μπορούν τα προβιοτικά να βελτιώσουν τη διάθεσή σου;
Σήμερα γνωρίζουμε ότι η υγιεινή διατροφή είναι θεμελιώδης για τη σωματική υγεία. Οι επιστήμονες μελετούν κατά πόσο τα προβιοτικά — ζωντανοί και ασφαλείς για κατανάλωση μικροοργανισμοί — μπορούν να βελτιώσουν όχι μόνο την υγεία του εντέρου αλλά και τη διάθεση.
Δείτε ακόμα: Ψυχοβιοτικά: Τα προβιοτικά της ψυχικής υγείας
Πόσα ακόμα μένει να μάθουμε για τη σύνδεση νου-εντέρου
Η έρευνα δείχνει ότι η δραστηριότητα του πεπτικού συστήματος μπορεί να επηρεάζει και τις γνωστικές λειτουργίες (σκέψη και μνήμη). Ερευνητές στο Johns Hopkins και αλλού εξετάζουν αυτές τις επιπτώσεις.
Ένα άλλο ενδιαφέρον πεδίο είναι η μελέτη του τρόπου με τον οποίο τα σήματα από το πεπτικό σύστημα επηρεάζουν τον μεταβολισμό, αυξάνοντας ή μειώνοντας τον κίνδυνο εμφάνισης ασθενειών όπως ο διαβήτης τύπου 2. Σε αυτό εμπλέκονται τα νευρικά σήματα, οι ορμόνες του εντέρου και το μικροβίωμα—τα βακτήρια που ζουν στο πεπτικό μας σύστημα.
Μετάφραση- Επιμέλεια από το πρωτότυπο: Ταναμπάση Χριστίνα
