Η επιμονή θεωρείται η Νο. 1 δεξιότητα που ξεχωρίζει τα παιδιά που έχουν υψηλά κίνητρα από εκείνα που τα παρατάνε …
Η μοίρα δεν είναι ίδια για όλους: Επιτυχία, αδικία και πραγματικότητα
Γιατί ορισμένοι που προσπαθούν με όλες τους τις δυνάμεις αποτυγχάνουν; Γιατί κάποιοι άλλοι μοιάζουν να πετυχαίνουν χωρίς προσπάθεια; Και τελικά, είναι αρκετή η σκληρή δουλειά;
Η φράση «Στη ζωή δεν γεννιόμαστε κάτω από τα ίδια άστρα» αντλεί τη σοφία της από την αρχαία πεποίθηση ότι η μοίρα των ανθρώπων εξαρτάται —αν όχι καθορίζεται— από τις δυνάμεις του σύμπαντος. Πίσω από την ποιητικότητα αυτής της φράσης κρύβεται μια βαθιά, σκληρή αλήθεια: οι άνθρωποι έρχονται στον κόσμο υπό ριζικά διαφορετικές συνθήκες, που επηρεάζουν τις ευκαιρίες, τα εμπόδια και τις πιθανότητες να φτάσουν στην επιτυχία.
Τα «άστρα» εδώ είναι κάτι πολύ περισσότερο από ένα ποιητικό σύμβολο. Αντιπροσωπεύουν την τύχη, τα γονίδια, το οικογενειακό και κοινωνικό περιβάλλον, τη γεωγραφική καταγωγή, τη χρονική συγκυρία — όλα εκείνα τα στοιχεία που χαράσσουν, εν μέρει, τον χάρτη της ζωής μας. Κι έτσι, όσο κι αν μοιραζόμαστε την κοινή ανθρώπινη φύση, δεν ξεκινάμε όλοι από την ίδια αφετηρία. Και, συχνά, δεν παίζουμε με τους ίδιους κανόνες.
Όταν η προσπάθεια δεν ανταμείβεται
Από μικροί μαθαίνουμε ότι η σκληρή δουλειά φέρνει αποτελέσματα. Η ιδέα μιας αξιοκρατικής κοινωνίας —όπου κάθε άνθρωπος ανταμείβεται ανάλογα με την προσπάθειά του— είναι βαθιά ριζωμένη στη σκέψη μας. Όμως η πραγματικότητα συχνά διαψεύδει αυτή την πεποίθηση. Όταν κάποιος τα δίνει όλα και δεν φτάνει πουθενά, γεννιέται μια έντονη αίσθηση αδικίας. Αν η προσπάθεια δεν επαρκεί, τότε ποιος είναι ο κανόνας του παιχνιδιού;
Πίσω από αυτή την αναντιστοιχία κρύβονται δομικές ανισότητες. Η εκπαίδευση, για παράδειγμα, δεν είναι η ίδια για όλους. Ένα παιδί που γεννιέται σε μια εύπορη χώρα και φοιτά σε ποιοτικό σχολείο έχει εκ των πραγμάτων διαφορετικές προοπτικές από ένα παιδί που μεγαλώνει στη φτώχεια. Αντίστοιχα, η υγειονομική περίθαλψη, η ποιότητα ζωής, το περιβάλλον, οι κοινωνικές επαφές, ακόμη και η γεωγραφική θέση, μπορούν να καθορίσουν αν κάποιος θα έχει πρόσβαση σε ευκαιρίες ή όχι.
Επιπλέον, το μυαλό μας έχει την τάση να θυμάται τις ιστορίες επιτυχίας — εκείνον που ξεκίνησε από το τίποτα και έφτασε στην κορυφή. Αυτό δημιουργεί μια ψευδαίσθηση: αν τα κατάφερε εκείνος, τότε όλοι μπορούν. Όμως σπάνια μιλάμε για τις χιλιάδες που προσπάθησαν και δεν τα κατάφεραν. Το σφάλμα της επιβίωσης μάς κάνει να αγνοούμε την πλειονότητα των αποτυχιών, δίνοντας στην αποτυχία τον χαρακτήρα ατομικής αποτυχίας και όχι συστημικού προβλήματος.
Η αλήθεια πίσω από τη σκληρή δουλειά
Ο μύθος της απόλυτης αξιοκρατίας καταρρίπτεται όταν διαπιστώνουμε ότι η προσπάθεια, αν και αναγκαία, δεν είναι από μόνη της ικανή να εξασφαλίσει την επιτυχία. Το πότε, το πού και με ποιους βρεθήκαμε μπορεί να επηρεάσει αποφασιστικά την πορεία μας. Η χρονική συγκυρία, η τοποθεσία, η ύπαρξη υποστηρικτικού περιβάλλοντος και οι απρόβλεπτες ευκαιρίες παίζουν καθοριστικό ρόλο.
Πολλοί παλεύουν με όλες τους τις δυνάμεις για χρόνια, μέχρι που εξαντλούνται. Σωματικά, ψυχικά και οικονομικά. Και μερικοί εγκαταλείπουν πριν καν δουν τους καρπούς των κόπων τους. Επιπλέον, υπάρχουν εμπόδια πέρα από τον έλεγχό τους: διακρίσεις, πολιτική αστάθεια, οικονομικές κρίσεις ή τραυματικά γεγονότα που ανατρέπουν τη ζωή από τη μια μέρα στην άλλη.
Ακόμα και η πιο αποφασισμένη ψυχή δεν μπορεί να ξεπεράσει κάθε εμπόδιο, όταν το σύστημα είναι βαθιά άνισο.
Ίσως δεν είναι όλοι «προορισμένοι» για επιτυχία
Αυτό το ερώτημα αγγίζει τον πυρήνα της ανθρώπινης ύπαρξης. Αν όλα είναι προκαθορισμένα —αν τα γονίδια, οι συνθήκες και οι συγκυρίες είναι εκείνες που γράφουν το σενάριο της ζωής μας— τότε τι νόημα έχει η προσπάθεια;
Ο ντετερμινισμός βλέπει τη ζωή σαν ένα σύστημα προκαθορισμένων αιτίων και αποτελεσμάτων. Από την άλλη, ο υπαρξισμός μας καλεί να αναλάβουμε ευθύνη και να δημιουργήσουμε το δικό μας νόημα, ακόμη και μέσα στο χάος.
Σε ψυχολογικό επίπεδο, η πεποίθηση ότι κάποιος «δεν είναι προορισμένος για επιτυχία» μπορεί να είναι καταστροφική, οδηγώντας σε παραίτηση, θλίψη ή απώλεια νοήματος. Ωστόσο, μπορεί και να λειτουργήσει προστατευτικά — όταν βοηθά κάποιον να επαναξιολογήσει τις επιδιώξεις του και να αναζητήσει έναν διαφορετικό, πιο αυθεντικό δρόμο.
Το κρίσιμο σημείο είναι να μη μετατραπεί η αποδοχή της πραγματικότητας σε μοιρολατρία. Γιατί τότε η ήττα έρχεται πριν καν δοθεί η μάχη.
Δείτε ακόμα: Αναζητώντας τον Σκοπό της Ζωής
Όταν κάποιοι φαίνεται να πετυχαίνουν πάντα
Υπάρχουν άνθρωποι που μοιάζουν να πετυχαίνουν σε ό,τι κι αν κάνουν. Συχνά όμως, πίσω από αυτή την εικόνα κρύβεται ένα προνομιούχο ξεκίνημα: οικογενειακή υποστήριξη, πρόσβαση σε πόρους, δίκτυα γνωριμιών και επενδύσεις που τους δίνουν ώθηση πριν καν ξεκινήσουν.
Άλλες φορές, πρόκειται για ανθρώπους που έχουν φυσικά χαρίσματα ή δεξιότητες που ευθυγραμμίζονται με τις απαιτήσεις της εποχής τους. Και, φυσικά, υπάρχει και η τύχη. Μια απρόσμενη συνάντηση, ένα viral γεγονός, μια ευνοϊκή σύμπτωση μπορεί να αλλάξει τα πάντα.
Όμως δεν πρέπει να ξεχνάμε τη «ψευδαίσθηση του παγετώνα»: αυτό που βλέπουμε στην επιφάνεια —η επιτυχία— είναι το μικρότερο μέρος μιας τεράστιας μάζας κόπου, αποτυχιών, απογοητεύσεων και μοναχικής δουλειάς.
Μπορούμε να ζήσουμε μια ζωή γεμάτη νόημα, χωρίς επιτυχία;
Η απάντηση είναι ναι — και ίσως είναι και απαραίτητο να την αναζητήσουμε. Αν περιορίσουμε τον ορισμό της επιτυχίας σε πλούτο, δόξα ή επαγγελματική ανέλιξη, εγκλωβιζόμαστε σε μια στενή και απρόσωπη θεώρηση της ζωής.
Η αληθινή ικανοποίηση μπορεί να βρίσκεται στις ανθρώπινες σχέσεις, στη δημιουργική έκφραση, στην προσφορά, στην εσωτερική γαλήνη, στην απλή καθημερινότητα που είναι ευθυγραμμισμένη με τις αξίες μας. Ίσως το πιο ελεύθερο πράγμα που μπορούμε να κάνουμε είναι να ορίσουμε την επιτυχία με δικούς μας όρους — μακριά από τα φώτα και τα βραβεία, αλλά γεμάτη αλήθεια.
Δείτε ακόμη: Πέντε λόγοι για να αγαπήσεις τις αποτυχίες σου
Όχι τα ίδια άστρα, αλλά τον ίδιο ουρανό
Είναι γεγονός ότι δεν γεννιόμαστε κάτω από τα ίδια άστρα. Η ζωή δεν είναι δίκαιη — τουλάχιστον όχι με τον τρόπο που θα επιθυμούσαμε. Όμως, ακόμα κι έτσι, μπορεί να προσφέρει στιγμές νοήματος, σύνδεσης και ομορφιάς. Η επιτυχία ίσως να μην έρθει ποτέ για όλους, όμως το νόημα και η αξιοπρέπεια ανήκουν σε κάθε άνθρωπο.
Αντί να μετράμε τη ζωή μας με βάση τις επιτυχίες των άλλων, ίσως αξίζει να αναρωτηθούμε: Πώς μπορώ να ζήσω με συνέπεια προς τον εαυτό μου, ανεξάρτητα από τα άστρα κάτω από τα οποία γεννήθηκα;
Τα άστρα ίσως καθορίζουν τη σκηνή — μα η ιστορία παραμένει δική μας να τη γράψουμε.
