Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες, αποδείχθηκε πως οι ταινίες θρίλερ αδυνατίζουν. Oμάδα επιστημόνων του Πανεπιστημίου Westminster στο Ηνωμένο Βασίλειο, ανακάλυψαν
Η σχέση μεταξύ απόλαυσης και φόβου
Μπορεί μία κατάσταση που μας προκαλεί φόβο, να μας προσφέρει, ταυτόχρονα, και απόλαυση; Αν θεωρήσουμε αληθινά τα λόγια του γνωστού ερευνητή και ψυχολόγου Arthur Westermayr για το ότι «από την απαρχή της ανθρώπινης σκέψης, ο φόβος αντιμετωπιζόταν περιφρονητικά», τότε γιατί ο φόβος αρέσει σε πολλούς;
Ίσως δεν υπάρχει γνήσια και απόλυτη απάντηση σε αυτό, έρευνες, όμως, και πειράματα που έχουν γίνει, δείχνουν ότι είναι δυνατόν ο φόβος και η απόλαυση να συνδέονται.
Η ευχαρίστηση του ελεγχόμενου φόβου
Η κοινωνιολόγος Margee Kerr, ειδική σε θέματα που αφορούν την ψυχολογία του τρόμου, αναφέρει ότι το κλειδί βρίσκεται στον έλεγχο. Κάθε φορά, δηλαδή, που ανθρώπινος εγκέφαλος βιώνει τον φόβο σε ένα περιβάλλον ελεγχόμενο και χωρίς κίνδυνο, η φυσιολογική αντίδραση μπορεί να είναι αρκετά διασκεδαστική για το άτομο και γι’ αυτό παίρνει ευχαρίστηση μέσα από τέτοιες καταστάσεις. Η Kerr προσθέτει ότι αυτό το γεγονός της υπέρβασης μίας κατάστασης που έχει υποβάλλει το άτομο σε μεγάλα επίπεδα στρες, στη συνέχεια, του αφήνει ένα υπόλειμμα αυτοπεποίθησης και ένα θετικό συναίσθημα. Είναι ένα «κοκτέιλ» που επιτρέπει στον εγκέφαλό μας να απολαμβάνει a priori γεγονότα που θα έπρεπε να ήταν αρνητικά.
Τι είναι πραγματικά ο φόβος;
Γνωρίζουμε τι είναι πραγματικά ο φόβος; Συνήθως εξηγείται ως μια σειρά συναισθημάτων που σχετίζονται με μια ψυχολογική διαδικασία που υποδεικνύει πιθανούς κινδύνους, άγχος ή αρνητικές καταστάσεις.
Στην πραγματικότητα είναι ένα σύνολο συστημάτων που ενεργοποιούνται φυσιολογικά και συμπεριφορικά, σε απειλητικές καταστάσεις. Όλα συμβαίνουν πολύ γρήγορα. Μετά από μια πρώτη ματιά, ο εγκέφαλός μας γνωρίζει, ήδη, το είδος του φόβου που μας έχει προκαλέσει.
Προφανώς, εάν ο εγκέφαλός μας ερμηνεύσει το είδος του φόβου που αντιμετωπίζουμε, ως ελεγχόμενη κατάσταση, μπορεί να είναι ευχάριστο. Δηλαδή, μια ταινία τρόμου, ένα καρναβάλι, μια γιορτή του Halloween…
Εάν, όμως, ο εγκέφαλός μας αισθανθεί έναν φόβο που δε σχετίζεται με μια ελεγχόμενη κατάσταση, όπως ο πιθανός θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, μια ληστεία κλπ., το μόνο σίγουρο είναι ότι δε θα υπάρχει απόλαυση και ευχαρίστηση και ότι ο πραγματικός και ανεξέλεγκτος τρόμος του μυαλού και του σώματος θα είναι ισχυρός.
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: 5 μαθήματα ζωής που παίρνουμε όταν χάνουμε από την ζωή ένα αγαπημένο μας πρόσωπο
Κατάσταση φόβου
Μπορεί ένα άτομο να ρυθμιστεί έτσι, ώστε να υποφέρει από τρόμο; Σύμφωνα με ένα πείραμα που έγινε το 1920, «Conditioned Emotional Reactions» ή αλλιώς «Το πείραμα του μικρού Άλμπερτ», ίσως και να γίνεται.
Το πείραμα πραγματοποιήθηκε από τους Rosalie Rayner και John Watson οι οποίοι, στην ουσία, δημιούργησαν φοβία σε ένα αγόρι ηλικίας 9 μηνών. Ο Watson, θέλοντας να δει αν ο φόβος είναι εγγενές ή επίκτητο συναίσθημα, εξέθεσε το βρέφος σε διάφορα ερεθίσματα, μέχρι να του προκαλέσει φόβο. Στο τέλος, το κατάφερε. Φυσικά το πείραμα θεωρείται, παγκοσμίως, ανήθικο, καθώς οι ερευνητές δεν έλαβαν υπόψη την ψυχική υγεία του μικρού Άλμπερτ. Αποδεικνύεται, ωστόσο, ότι ο εγκέφαλός μας μπορεί να ρυθμιστεί έτσι, ώστε να βιώνει τον φόβο. Ένας φόβος, όμως, που, αν βιώνεται σε ελεγχόμενο πλαίσιο, είναι ευχάριστος για πολλούς ανθρώπους.
Ψυχολογικές αντιδράσεις στον φόβο
Οι θετικές ή αρνητικές αντιδράσεις στον φόβο μπορούν να γίνουν κατανοητές από τις ψυχολογικές αντιδράσεις που εμφανίζονται στον εγκέφαλό μας. Σύμφωνα με τα ερεθίσματα που λαμβάνονται, θα είμαστε σε θέση να ερμηνεύσουμε και να κατανοήσουμε αυτό το συναίσθημα.
Η αμυγδαλή του εγκεφάλου μας σχετίζεται με συναισθήματα όπως ο φόβος και είναι υπεύθυνη για τον προσδιορισμό του εάν ο φόβος που βιώνουμε, είναι φόβος «απόλαυσης» ή «πραγματικός» φόβος.
Σε μία κατάσταση φόβου μπορούμε να αντιδράσουμε με διαφορετικούς τρόπους. Μπορεί να θέλουμε να τρέξουμε, να επιτεθούμε, να ξεφύγουμε… σε κάθε περίπτωση, τα σώματά μας αντιδρούν, απελευθερώνοντας αδρεναλίνη και αυξάνοντας το επίπεδο της κορτιζόλης και του σακχάρου στο αίμα.
Είναι φυσιολογική αυτή η ξαφνική και μεγάλη αλλαγή στο σώμα μας; Όπως προαναφέρθηκε, αν βρίσκεστε σε ελεγχόμενο περιβάλλον και ξέρετε ότι δεν κινδυνεύετε από κάτι, το συναίσθημα που προκαλείται είναι ευχάριστο. Βιώνετε την αδρεναλίνη, γνωρίζοντας ότι δεν υπάρχει πραγματική απειλή.
Τώρα, λοιπόν, ξέρετε γιατί σε πολλούς αρέσει να υποβάλλουν τους εαυτούς τους σε καταστάσεις τρόμου. Αν είναι ελεγχόμενο, μπορεί να βελτιώσει κατά πολύ τη διάθεσή σας. Δεν είναι τυχαίο που τα Escape Rooms, τα βιβλία του Stephen King ή οι ταινίες horror είναι πολύ δημοφιλή.
