Γλαφυρές ιστορίες γυναικών που συνδέονταν με τη σεξεργασία περιλαμβάνονται στην ενδιαφέρουσα μελέτη «Πόρνες και Πορνεία» των Πανεπιστημιακών Εκδόσεων Κρήτης. Ο …
Η σεξεργασία στην αρχαιότητα και στους πρώτους Χριστιανούς
Να φωτίσει την προσωπική ζωή, τα κίνητρα και τις ψυχικές διαθέσεις των γυναικών που οδηγούνταν στην πορνεία κατά την αρχαιότητα μέσα από τις μαρτυρίες των πρώτων χριστιανών ασκητών επιδιώκει ο ιστορικός Δημήτρης Κυρτάτας στο βιβλίο του «Πόρνες και πορνεία», που κυκλοφορεί από τις Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης.
Για να καταπολεμήσουν τους πειρασμούς της σάρκας, οι πρώτοι χριστιανοί ασκητές αποσύρονταν σε ερημικές τοποθεσίες και παρέμεναν έγκλειστοι σε μικρά κελιά για πολλά χρόνια. Ωστόσο, παρά τους μεγάλους κινδύνους, ορισμένοι από τους εμπειρότερους και πλέον ενάρετους έκαναν κάποτε ένα παράτολμο εγχείρημα.
Διακόπτοντας την ακραία τους απομόνωση, επισκέπτονταν πόρνες στα καταλύματά τους ή σε πανδοχεία για να τις συνετίσουν. Θεωρούσαν προφανώς ότι, εάν το έργο τους ήταν επιτυχές, δεν θα εξασφάλιζαν απλώς τη σωτηρία αμαρτωλών γυναικών, αλλά θα περιόριζαν και τους πειρασμούς που απειλούσαν τους αδύναμους συμπολίτες τους.
Πολλά συμπεράσματα βγάζει ως εκ τούτου ο αναγνώστης όχι μόνο για την επικρατούσα αντίληψη αναφορικά με τη σεξεργασία την εποχή εκείνη αλλά και για τη θέση που είχαν οι εκδιδόμενες γυναίκες των πρώτων χριστιανικών χρόνων στην κοινωνία, τις απολαβές ή την αντιμετώπισή τους από τον κοινωνικό περίγυρο.
Είναι γνωστό ότι η σεξεργασία, άμεσα συνδεδεμένη με την ηδονή, την ομορφιά και τον πλούτο, ήταν αρκετά διαδεδομένη στη Συρία και στην Αίγυπτο.
Επομένως, στις σχετικές περιγραφές προκύπτουν διάφορες πληροφορίες αναφορικά με τον βίο, τα κίνητρα αλλά και τις διαθέσεις των γυναικών που οδηγούνται σε αυτήν, κάτι που, όπως επισημαίνει ο Κυρτάτας, δεν μας προσφέρουν εύκολα τα κείμενα της κλασικής γραμματείας που δεν καταθέτουν πληροφορίες για την ψυχική κατάσταση των γυναικών, ούτε καν για τις διαθέσεις τους.
Πολύτιμες πληροφορίες, για παράδειγμα, αντλούμε όχι μόνο για τις συμπεριφορές αλλά και για την κυρίαρχη, επιβλητική εικόνα και τον θαυμασμό που γεννούσαν οι γνωστές σεξεργάτριες της εποχής, καθώς και για τον πλούτο που τύχαινε να έχουν συσσωρεύσει οι πιο γνωστές από αυτές.
Μάλιστα, για την τύχη του πλούτου της εκάστοτε μεταμελημένης γυναίκας και την κατάληξή του φαίνεται να αποφασίζει ο ασκητής που τη μετέστρεψε, ο οποίος, όπως επισημαίνει ο Κυρτάτας στην εισαγωγή του, «είχε την ευχέρεια είτε να διανείμει τον μικρό θησαυρό σε ελεημοσύνες είτε να απαιτήσει την άμεση και ολοκληρωτική καταστροφή του, εφόσον κανείς δεν έπρεπε να ωφεληθεί από τον καρπό της αμαρτίας, ούτε οι χήρες, ούτε τα ορφανά, ούτε οι πένητες».
Μεγάλη ήταν η διάσταση απόψεων σχετικά με τον σωφρονισμό της «μεταμεληθείσης γυναικός», καθώς ο πιο συνήθης ήταν ο εγκλεισμός της σε μοναστήρι, αν και, καθώς φαίνεται, το πιο σημαντικό ήταν η οικειοθελής και όχι αναγκαστική αποχώρησή της από τα εγκόσμια.
Εντύπωση, επίσης, προκαλεί το γεγονός ότι σεξεργάτριες δεν θεωρούνταν μόνο εκείνες που δέχονταν τον ξένο ή τον πελάτη στο δωμάτιό τους με σκοπό τον αγοραίο έρωτα αλλά και γενικότερα οι ηθοποιοί και οι θεατρίνες ως γυναίκες «ελευθέρων ηθών».
Πάντως, το πάθος με το οποίο οι χριστιανοί εκφράζουν τον αποτροπιασμό τους πολλές φορές απλώς υπερτονίζει το δέος που προκαλούσαν η ομορφιά και η επιβλητική παρουσία αυτών των γυναικών.
Αντιπροσωπευτικό παράδειγμα, και μία από τις πιο ωραίες ιστορίες του βιβλίου, είναι αυτή για τη «θεατρίνα που έγινε μοναχή», δηλαδή την Αγία Πελαγία, η οποία περιγράφεται ως μια γυναίκα εντυπωσιακής ομορφιάς που έκανε τους αβάδες και τους νόννους να στρέφουν αλλού το πρόσωπο, καθώς δεν μπορούσαν να αντισταθούν στην πλανεύτρα ομορφιά της.
Μοναδικός που έμεινε να τη θαυμάζει από κοντά ήταν ο «αμαρτωλός», όπως παραδέχεται ο ίδιος, Ιάκωβος, ο οποίος περιγράφει με τα πιο γλαφυρά χρώματα αυτή την «πέρα από κάθε φαντασία» εμφάνιση της Πελαγίας, η οποία, σύμφωνα με τις αναφορές του, εισέρχεται στη βασιλική του μάρτυρα Ιουλιανού πάνω σε έναν γάιδαρο φορτωμένο με χρυσάφι, μαργαριτάρια και πολύτιμα στολίδια, κλέβοντας τον θαυμασμό όλων, ενώ στο πέρασμά της άφηνε ένα άρωμα που έκανε τον αέρα να μοσχοβολά «με μύρα και άλλα μεθυστικά αρώματα».
Με άλλα λόγια, «ο καλλωπισμός που έκανε η πόρνη ξεπέρασε τον καλλωπισμό της δικής μου ψυχής», παραδέχτηκε ο Όσιος Νόννος στον αμαρτωλό διάκονο, κάτι που καταδεικνύει το νεοπλατωνικό αξίωμα της ομορφιάς που διαπερνά τις πρωτοχριστιανικές αφηγήσεις, ένα συμπέρασμα που μπορεί να μην καταγράφεται από τον ιστορικό Κυρτάτα αλλά έχει ενδιαφέρον για έναν αναγνώστη που θέλει να αντλήσει στοιχεία σχετικά με την Ιστορία αλλά και τις φιλοσοφικές θέσεις της εποχής.
