Η ρητορική στην Αρχαία Ρώμη

Η ρητορική ήταν από την αρχαιότητα ένα από τα πιο γνωστά είδη συγγραφής έργων. Ακουγόταν κυρίως στα δικαστήρια, αλλά χρησιμοποιούταν λίγο ή πολύ σε όλους τους λόγους που εκφωνούνταν από σπουδαία άτομα σε δημόσιες εκδηλώσεις. Οι Λατίνοι βαδίζοντας στα χνάρια των αρχαίων Ελλήνων, αγάπησαν την ρητορική και την ενέταξαν στην καθημερινότητα τους. Ποια είναι όμως η τέχνη της ρητορικής στην Αρχαία Ρώμη;

Τα είδη της ρητορικής ήταν τρία. Πρόκειται για την δικανική, την συμβουλευτική και την πανηγυρική ή αλλιώς την επιδεικτική. Με την εγκαθίδρυση της Δημοκρατίας (Res Publica) η ρητορική έγινε απαραίτητη για το δημόσιο βίο. Η Auctoritas ήταν εκείνη η ικανότητα που θεωρούταν ως η πιο σημαντική για να μπορέσει κάποιος να χρησιμοποιήσει στους λόγους του την ρητορική και είχε να κάνει με το κύρος του ομιλητή, την αυθεντία του. Για αυτό το λόγο στη Ρώμη οι απλοί πολίτες κατέφευγαν στους λεγόμενους πατρώνες για να υποστηρίξουν το δίκιο τους σε κάποια δίκη. Οι πατρώνες γνώριζαν να μιλούν την ρητορική και είχαν έναν ρόλο πανομοιότυπο με τους σημερινούς δικηγόρους. 

Στα τέλη του 3ου αιώνα και μετά το πέρας του Β΄ Καρχηδονιακού Πολέμου (218-202 π. Χ.) η βαρύτητα έπεσε στην επιχειρηματολογία και στην τεχνική αρτιότητα των λόγων. Το 280π. Χ. γράφεται η πρώτος ρητορικός λόγος, που ονομάζεται Claudius Caecus και γράφεται εναντίον του βασιλιά της Ηπείρου, Πύρρο. Το 161 π. Χ. αποτελεί σταθμό για την πορεία της ανάπτυξης των γραμμάτων μιας και στη Ρώμη φτάνουν πολλοί καταξιωμένοι στα γράμματα αρχαίοι Έλληνες. Μάλιστα ο Praetor Ρομπόνιος συμβουλεύεται τη Σύγκλητο για την παρουσία Ελλήνων φιλοσόφων και ρητόρων στη Ρώμη. Η πρώτη αντίδραση των Ρωμαίων απέναντι στην ελληνική ρητορική έμοιαζε αλλεργική. Την απέρριψαν αμέσως και την θεώρησαν ανούσια. Έφτασαν μέχρι και στο σημείο να διώξουν τους Έλληνες ρήτορες. Παρόλα αυτά η ελληνομάθεια των Ρωμαίων ήταν καθοριστική για την πορεία της ρητορικής στη Ρώμη. 

Σημαντική προσωπικότητα υπήρξε ο Μάρκος Πόρκιος ο τιμητής, ο οποίος ήταν μέλος της ανώτατης ρητορικής και γνώριζε την ελληνική ρητορική. Κρατούσε μια ψυχρή και απαθή στάση απέναντί της πιστεύονταν πως η εκμάθηση της από τους Ρωμαίους θα χάλαγε το ήθος και την παράδοση τους. Αντίθετος ήταν ο Κάτων, ο οποίος πίστευε στην ωφελιμιστική οπτική της ρητορικής. Η δικιά του οπτική επηρέασε καθοριστικά τον τρόπο που ξεκίνησαν να την αντιμετωπίζουν και οι Ρωμαίοι. Μάλιστα για τον Κάτωνα ο σωστός ρήτορας ήταν ο  Vir bonus dicendi peritus, δηλαδή εκείνος που μπορούσε να χρησιμοποιήσει σωστά τη γλώσσα.

Αυτή λοιπόν ήταν μια μικρή αναφορά για το πώς ξεκίνησε να εμφανίζεται η ρητορική στην αρχαία Ρώμη. Σύντομα αναπτύχθηκε και τελειοποιήθηκε από πολλούς Ρωμαίους ρήτορες. Αγαπήθηκε ως τέχνη ολοκληρωτικά από όλους όσο και στον ελλαδικό χώρο και μας άφησε πολλά έργα που μέχρι και σήμερα θαυμάζουμε!

Συντάκτης: Σοφία Σιμέλα Θωίδη,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.