Η ειδική αγωγή ως επιστήμη της εκπαίδευσης

Με τον όρο «Παιδαγωγική επιστήμη», εννοούμε το σύνολο των επιδράσεων που δέχεται κανείς κατά την διάρκεια της ζωής του. Γνωστότερη σήμερα με τον όρο επιστήμες της Αγωγής, η Παιδαγωγική αφορά τη διδασκαλία μέσα απ’ τις ενέργειες εκείνες και τους τρόπους μάθησης που ο μαθητής ή ο ενήλικος θα απορροφήσει την γνώση που του προσφέρεται. Το αποτέλεσμα αυτής της επίδρασης ονομάζεται  αγωγή, ενώ η διάρκεια αυτών των επιδράσεων συνιστά τη μόρφωση.

Πάμε να δούμε ωστόσο τι εννοούμε με τον όρο ειδική αγωγή και ειδική παιδαγωγική επιστήμη ως εξελισσόμενο κλάδο των επιστημών της Αγωγής. Η ειδική αγωγή είναι ο κλάδος εκείνος που ασχολείται με τις ιδιαίτερες ανάγκες του ατόμου, την ψυχική του υγεία και την κοινωνική ένταξη των ατόμων τόσο στη σχολική μονάδα όσο και στην κοινωνία ευρύτερα. Α φορά λοιπόν στα άτομα που παρουσιάζουν προβλήματα  που δε τους επιτρέπουν μια αποτελεσματική παρακολούθηση ενός προγράμματος ή μια φυσιολογική πορεία διαβίωσης.

Πιο συγκεκριμένα, άτομα που χρήζουν ειδικής αντιμετώπισης είναι τα άτομα αυτά που παρουσιάζουν αδυναμίες στις διανοητικές τους ικανότητες αφενός αλλά και στις αισθητηριακές και αντιληπτικές τους λειτουργίες αφετέρου. Έτσι, άτομα που χρειάζονται ειδική αντιμετώπιση και αγωγή είναι και άτομα που μπορεί ο συναισθηματικός τους κόσμος να είναι διαταραγμένος αλλά και η ψυχοσωματική τους υγεία εν γένει.

Στα άτομα αυτά επηρεάζεται η μαθησιακή διαδικασία, και η προσαρμογή τους σ’ ένα περιβάλλον κοινωνικό ή σχολικό, αποτελεί ένα ακανθώδες ζήτημα. 

Κατηγορίες ατόμων με ειδικές εκπαιδευτικές ανάγκες

Για να καταλάβουμε καλύτερα ποιες είναι οι κατηγορίες ατόμων που χρήζουν ειδικής μεταχείρισης πρέπει να έχουμε στο μυαλό μας τις δυσκολίες που αντιμετωπίζει κανείς τόσο στο κομμάτι της ανάγνωσης και της γραφής αλλά και στο ψυχοκοινωνικό, στις σχέσεις δηλαδή με τα άλλα άτομα και στο πως αλληλοεπιδρά μαζί τους. Ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι και τα παιδιά τα οποία εμφανίζουν παραβατική συμπεριφορά, είναι και αυτά άτομα που χρειάζονται αγωγή ειδικού τύπου.

Άτομα με αναπηρίες

Ανάπηρο, θεωρείται το άτομο αυτό που αδυνατεί να τελέσει μόνο του μερικώς ή ολικώς πρακτικές που άλλοτε θα του επέτρεπαν να έχει μια ολοκληρωμένη κοινωνική ζωή. Για να γίνω πιο σαφής, ανάπηρα είναι άτομα με μερική ή ολική τύφλωση, κωφά ή κωφάλαλα, άτομα με σωματικές αναπηρίες και άτομα με πολλαπλές (αυτισμός).

Αποκλίνουσες ομάδες

Στην ειδική αγωγή συγκαταλέγονται και άτομα που αδυνατούν να επικοινωνήσουν και να ενσωματωθούν στον κοινωνικό και σχολικό περίγυρο είτε γιατί είναι πρόσφυγες είτε γιατί αποτελούν αποκλίνουσα ομάδα μέσα στην ίδια την χώρα που ζουν (τσιγγάνοι) είτε γιατί είναι παιδιά οικογενειών με ιστορικό ενδοοικογενειακής βίας, κακομεταχείρισης, χρήσης ναρκωτικών κ.α. Τα τελευταία παραδείγματα μάλιστα, συνιστούν μια ξεχωριστή κατηγορία, αυτή των παραβατικών ομάδων.

Παραβατικές ομάδες

Όταν κάνουμε λόγο για παράβαση, εννοούμε τις πράξεις εκείνες που αντίκεινται στον ηθικό κανόνα, ξεπερνούν το πλαίσιο του θεμιτού και νόμιμου και γίνονται πράξεις παράνομες που πολλές φορές διώκονται ποινικά. Σε αυτές τις περιπτώσεις χρειάζονται ειδικά προγράμματα εκπαίδευσης και παρέμβασης με σκοπό την ενσωματώση των νέων αυτών στο σχολείο αλλά και την επανένταξή τους στην κοινωνία χωρίς τον φόβο περιθωριοποίησης.

Στόχοι και προτεραιότητες της ειδικής αγωγής

Σήμερα η αρωγή και η στήριξη που δέχονται άτομα ειδικής αγωγής έχει προχωρήσει σε σημείο που τα άτομα αυτά διεκδικούν ίσες ευκαιρίες εκπαίδευσης και ενσωμάτωσης στην πολιτεία. Στόχος είναι η μεθοδευμένη προσπάθεια αποκατάστασης, ψυχοπαιδαγωγικής ένταξης και βοήθειας αλλά και η αξιολόγηση των ατόμων αυτών με σκοπό την προαγωγή της υγείας και της θεραπείας. 

Δεδομένου ότι η ειδική αγωγή αποτελεί μια ομπρέλα που φιλοξενεί πλήθος επιστημών και υπηρεσιών, συναντάμε επιστήμονες που έχουν ειδικευτεί στα πεδία της σχολικής συμβουλευτικής, της ψυχολογικής υποστήριξης, της δημόσιας υγείας αλλά και της ειδικής εκπαιδευτικής προσέγγισης και διδασκαλίας κατά τη διάρκεια του σχολικού μαθήματος ( ειδικοί δάσκαλοι και παιδαγωγοί).

Συντάκτης: Μαρία Πολίτη,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.