Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία: Αλλάζω αντίληψη ίσον αλλάζω συναίσθημα

Τα γεγονότα μάς καθορίζουν τελικά ή ο τρόπος που θα τα βιώσουμε και θα τα διαχειριστούμε. Η Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία ισχυρίζεται πως όλα είναι θέμα μάθησης και εκεί βασίζεται η μεγάλη ωφέλεια που για όποιον προχωρήσει σε συνεδρίες.

Η Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία ή αλλιώς Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Ψυχοθεραπεία (Cognitive Behavioural Therapy – CBT) βασίζεται στην εξής αρχή: Οι νοητικές λειτουργίες, δηλαδή το νόημα που δίνουμε σε μια κατάσταση, οι σκέψεις που κάνουμε γύρω από αυτή, οι νοητικές εικόνες που σχηματίζουμε, αλλά και οι γενικότερες αντιλήψεις και πεποιθήσεις μας, καθορίζουν τη συμπεριφορά μας και τις συναισθηματικές μας αντιδράσεις.

Κάθε συμπεριφορά μας είναι αντικείμενο μάθησης κατά την ΓΣΘ

Βασική αρχή της Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής Θεραπείας είναι ότι κάθε μορφή συμπεριφοράς είναι επίκτητη, και επομένως μπορεί να τροποποιηθεί μέσα από μια νέα διαδικασία μάθησης. Η Γνωσιακή Συμπεριφοριστική Θεραπεία βασίζεται στα πορίσματα της βασικής ψυχολογικής έρευνας, σύμφωνα με τα οποία ο τρόπος που αντιλαμβανόμαστε τις καταστάσεις επηρεάζει τόσο τα συναισθήματά μας, όσο και τη συμπεριφορά μας. Συνεπώς, δεν είναι τα γεγονότα αυτά καθαυτά που καθορίζουν τον τρόπο που νιώθουμε, αλλά το πώς ο καθένας μας τα αντιλαμβάνεται.

Πώς λειτουργεί

Οι ενδιαφερόμενοι δουλεύουν μαζί με τον θεραπευτή για να αναγνωρίσουν και να κατανοήσουν τα προβλήματα με βάση τη σχέση που υπάρχει ανάμεσα στις σκέψεις, τα συναισθήματα και την  ανάπτυξη ανάμεσα στον θεραπευτή και τον ασθενή μιας κοινής άποψης για τα προβλήματα του ασθενούς.

Η διαδικασία αυτή οδηγεί στον καθορισμό των προσωπικών και άμεσων στόχων και στρατηγικών στη θεραπεία, κάτι το οποίο συνεχώς παρακολουθείται και αξιολογείται. Η Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία μπορεί να λειτουργήσει τόσο ατομικά, όσο και με οικογένειες ή ομάδες. Η θεραπεία αυτή μπορεί να χρησιμοποιηθεί και να βοηθήσει τον καθένα, ανεξάρτητα από σωματική ικανότητα, πολιτισμική καταγωγή, φυλή, φύλο ή σεξουαλική προτίμηση.

Οι ειδικοί

Οι Γνωστικοί Συμπεριφορικοί Ψυχοθεραπευτές είναι συνήθως επιστήμονες από το χώρο της υγείας, όπως νοσηλευτές, ψυχολόγοι, ψυχίατροι, κοινωνικοί λειτουργοί, σύμβουλοι κλπ. Αν και όλες οι Συμπεριφορικές και Γνωστικές Ψυχοθεραπείες μοιράζονται τις παραπάνω αρχές, κάποιοι θεραπευτές μπορεί να αποκαλούν τον εαυτό τους Γνωστικό ή Γνωσιακό (Cognitive) Ψυχοθεραπευτή, Συμπεριφορικό ή Συμπεριφεριολογικό (Behavioural) Ψυχοθεραπευτή, Γνωστικό Συμπεριφορικό (Cognitive Behavioural) Ψυχοθεραπευτή ή Ψυχοθεραπευτή της Λογικο-θυμικής ή Ορθολογικής Συμπεριφορικής Θεραπείας (Rational Emotive Behaviour Therapist).

Η επί μέρους ειδίκευση των ψυχοθεραπευτών

Οι διαφορές αυτές αντανακλούν συχνά την προτίμηση και την εκπαίδευση των θεραπευτών σε συγκεκριμένες τεχνικές που απευθύνονται άμεσα σε προβληματικές σκέψεις, παραδοχές και πεποιθήσεις (Γνωστικός Ψυχοθεραπευτής), μπορεί να απευθύνονται στη συμπεριφορά (Συμπεριφορικός Ψυχοθεραπευτής) ή να χρησιμοποιούν ένα συνδυασμό τεχνικών που απευθύνονται σε σκέψεις και συμπεριφορές (Γνωστικός Συμπεριφορικός Ψυχοθεραπευτής ή Ψυχοθεραπευτής της Λογικο-θυμικής ή Ορθολογικής Συμπεριφορικής Θεραπείας). Ανεξάρτητα από τον τίτλο που μπορεί ναχρησιμοποιεί κάποιος, η θεραπευτική αυτή προσέγγιση ονομάζεται συνήθως Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία (ΓΣΘ). Κοινός στόχος όλων των θεραπευτών είναι να βοηθήσουν τους ασθενείς τους να πετύχουν τις επιθυμητές αλλαγές στον τρόπο που σκέφτονται, αισθάνονται και συμπεριφέρονται.

Τι συμβαίνει στην Γνωστική Συμπεριφορική Ψυχοθεραπεία

Στη γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία ο θεραπευτής και ο θεραπευόμενος συνεργάζονται για:

• να καθορίσουν μια από κοινού κατανόηση των προβλημάτων του ασθενούς
• να αναγνωρίσουν πώς αυτά τα προβλήματα επηρεάζουν τις σκέψεις, τις συμπεριφορές και τα συναισθήματα του ασθενούς, καθώς και την καθημερινή του λειτουργικότητα

Πλάνο θεραπείας από κοινού με τον θεραπευόμενο

Με βάση την κατανόηση των ιδιαίτερων προβλημάτων του κάθε ασθενούς, θεραπευτής και θεραπευόμενος θα δουλέψουν μαζί για τον προσδιορισμό των στόχων και θα συμφωνήσουν πάνω σε ένα θεραπευτικό πλάνο. Η θεραπεία επικεντρώνεται στο να βοηθηθεί ο ασθενής να ανακαλύψει λύσεις στα προβλήματα του, λύσεις που θα του είναι πολύ πιο χρήσιμες από ότι οι τρόποι με τους οποίους προσπαθεί να αντιμετωπίσει αυτά τα προβλήματα. Μια τέτοια διαδικασία συχνά απαιτεί από τον ασθενή να χρησιμοποιήσει το χρόνο ανάμεσα στις θεραπευτικές συναντήσεις για να δοκιμάσει και να πειραματιστεί με νέες τακτικές και λύσεις.

Η θεραπεία οργανώνεται με βάση έναν προκαθορισμένο αριθμό συναντήσεων. Ο αριθμός των απαραίτητων συναντήσεων μπορεί να ποικίλει ανάλογα με τη φύση και τη σοβαρότητα των προβλημάτων του κάθε ασθενούς. Κατά κανόνα, οι συναντήσεις είναι εβδομαδιαίες, διαρκούν 50λεπτά και ο αριθμός τους κυμαίνεται από δέκα έως δεκαπέντε, αν και μπορεί να χρειασθούν πολύ λιγότερες ή πολύ περισσότερες. Μετά την ολοκλήρωση του κύκλου θεραπείας , θεραπευτής και θεραπευόμενος συνήθως συμφωνούν σε έναν επιπλέον περιορισμένο αριθμό αραιότερων συναντήσεων έτσι ώστε να διατηρηθεί το καλό θεραπευτικό αποτέλεσμα.

Σε ποια προβλήματα βοηθάει

Η αποτελεσματικότητα της γνωστικής συμπεριφορικής ψυχοθεραπείας έχει επιβεβαιωθεί μέσα από πάρα πολλές έρευνες. Έχει έτσι αποδειχθεί πως η ΓΣΨ αποτελεί ένα αποτελεσματικό είδος ψυχοθεραπείας, και ιδιαίτερα στα ακόλουθα ζητήματα:

• Άγχος και επεισόδια πανικού
• Φοβίες (όπως αγοραφοβία ή κοινωνική φοβία)
• Σύνδρομο Χρόνιας Κόπωσης
• Κατάθλιψη
• Ψυχαναγκαστική Καταναγκαστική (ή Ιδεοληπτική) Διαταραχή
• Προβλήματα πρόσληψης τροφής (όπως Ψυχογενής Ανορεξία ή Βουλιμία)
• Σεξουαλικά προβλήματα
• Προβλήματα σχέσεων
• Προβλήματα σε παιδιά και εφήβους
• Προβλήματα σωματικής υγείας
• Χρόνιος Πόνος
• Προβλήματα συνηθειών (όπως τα τικς)
• Προβλήματα ελέγχου του θυμού
• Προβλήματα με ουσίες ή αλκοόλ
• Σχιζοφρένεια και άλλες ψυχώσεις
• Προβλήματα σχετιζόμενα με μαθησιακές διαταραχές
• Διπολική (Μανιο-καταθλιπτική) Διαταραχή
• Διαταραχή μετά από Ψυχοτραυματικό Στρες
• Διαταραχές του ύπνου

Η γνωστική συμπεριφορική ψυχοθεραπεία μπορεί να χρησιμοποιηθεί μόνη της ή σε συνδυασμό με την κατάλληλη φαρμακευτική αγωγή, ανάλογα με τη σοβαρότητα ή τη φύση του προβλήματος του κάθε ασθενούς.

Συντάκτης: Ευαγγελία Μποζαντζόγλου,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.