Γιατί κάποιοι άνθρωποι δυσκολεύονται να παραδεχτούν τα λάθη τους;

Όταν παραδεχόμαστε το λάθος μας δεν δείχνουμε αδυναμία, αλλά δύναμη. Με ποιο τρόπο μπορούμε να το αλλάξουμε;

Υπάρχουν φορές που προσπερνάμε τα λάθη μας, χωρίς να τα αντιμετωπίζουμε. Το αποτέλεσμα είναι να μην τα αποδεχόμαστε. Δεν είναι τόσο εύκολο να αντιληφθούμε και να παραδεχτούμε τα λάθη μας, γιατί νομίζουμε ότι η παραδοχή του λάθους μας ίσως φανερώνει αδυναμία χαρακτήρα.

Με τον τρόπο αυτό δεν σεβόμαστε τους άλλους, με αποτέλεσμα να γινόμαστε αλαζόνες, εγωιστές και ασυνείδητοι, αφού δεν έχουμε αίσθηση του τι κάναμε λάθος ή αρνούμαστε να το δούμε κατάματα,   ώστε να το αντιμετωπίσουμε.

Την παραπάνω άποψη, έρχονται να καταρρίψουν οι ψυχολόγοι, υποστηρίζοντας ότι δείχνουμε περισσότερη δύναμη όταν μπορούμε και παραδεχόμαστε τα λάθη μας. 

Τι ονομάζουμε «γνωστική ασυμφωνία» 

Όταν βιώνουμε άγχος, με την ύπαρξη δύο αντιφατικών σκέψεων, απόψεων, συμπεριφορών ή πεποιθήσεων, το άγχος αυτό σύμφωνα με τους ψυχολόγους ονομάζεται «γνωστική ασυμφωνία». Η επιμονή της άρνησης του λάθους μας  παρότι  δεν έχουμε δίκιο και εξακολουθούμε  να είμαστε κάθετοι στα λάθη μας, ονομάζεται  «γνωστική ασυμφωνία».

Η γνωστική ασυμφωνία απειλείται από την ένδειξη μιας πράξης που δεν αποδείχτηκε  έξυπνη 

Διαθέτεις την αυτοαντίληψη ότι: «είμαι έξυπνος, είμαι καλός, είμαι πεπεισμένος ότι αυτό που πιστεύω είναι αλήθεια»; Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, η αυτοαντίληψη εξαρτάται κατά πολύ από την ένδειξη ότι κάναμε κάτι που δεν ήταν έξυπνο. Σε περίπτωση για παράδειγμα που κάναμε κάτι που βλάπτει κάποιον άλλο, η «γνωστική ασυμφωνία» απειλείται από την πράξη αυτή. 

H γνωστική ασυμφωνία επηρεάζει σημαντικά   την αίσθηση της γνώμης που έχουμε για τον εαυτό μας

Οι ψυχολόγοι έχουν διαπιστώσει ότι προκειμένου να επιτύχουμε την μείωση της γνωστικής ασυμφωνίας, θα πρέπει να αλλάξουμε την αυτοαντίληψή μας ή να αποδεχτούμε τα υπάρχοντα αποδεικτικά στοιχεία. Τι κάνουν όμως τελικά  οι περισσότεροι άνθρωποι; Έχουν την δύναμη να αποδεχτούν τα λάθη τους; Αντέχουν να τα δικαιολογήσουν; 

Η διατύπωση της θεωρίας της γνωστικής ασυμφωνίας από τον ψυχολόγο Leon Festinger

Τη δεκαετία του 1950, ο ψυχολόγος Leon Festinger,  διατύπωσε τη θεωρία της γνωστικής ασυμφωνίας κατά την μελέτη μιας μικρής, θρησκευτικής ομάδας που είχε την πεποίθηση ότι ένας ιπτάμενος δίσκος θα μπορούσε να προστατεύσει τα μέλη της ομάδας, από μια «Αποκάλυψη»  που  θα λάμβανε χώρα στις 20 Δεκεμβρίου  του 1954. Ο ψυχολόγος   έκανε λόγο για τα ευρήματά του, στο βιβλίο του: «Όταν η Προφητεία αποτυγχάνει». 

Ο ίδιος έγραψε ότι η ομάδα, αφού αντιλήφθηκε ότι κάτι τέτοιο τελικά δεν συνέβη, υποστήριξε με μεγαλύτερο σθένος την πίστη της. Η θρησκευτική ομάδα, ειδικότερα, τόνισε ότι ο Θεός είχε απλώς αποφασίσει να βοηθήσει τα μέλη από την αποφυγή του δυσάρεστου γεγονότος, αντικαθιστώντας τη γνωστική ασυμφωνία της ομάδας, με την επίμονη  ενασχόλησή  της μέσω μιας δικαιολογίας.

Σύμφωνα με τους ψυχολόγους, η γνωστική ασυμφωνία είναι κάτι δυσάρεστο αλλά μπορούμε να βρούμε κίνητρα, προκειμένου να την μειώσουμε

Όταν καταλάβουμε τα λάθη μας και ζητήσουμε συγγνώμη από αυτόν που μπορεί να αδικήσαμε ή να στεναχωρήσαμε, είναι σημαντικό να κάνουμε αποδοχή ότι αυτή γνωστική ασυμφωνία είναι ένα γεγονός δυσάρεστο. 

Τι διαπιστώθηκε μετά από μελέτη που έχει δημοσιευτεί στο «European Journal of Social Psychology»

Ωστόσο, μια μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο ακαδημαϊκό περιοδικό «European Journal of Social Psychology», υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι που δεν ήθελαν να ζητήσουν  συγγνώμη ύστερα από κάποιο λάθος, αισθάνονταν   πιο δυνατοί, με μεγαλύτερο αυτοέλεγχο αλλά και μεγαλύτερη αυτοεκτίμηση, συγκριτικά με αυτούς που ζήτησαν συγγνώμη και παραδέχτηκαν το λάθος τους.

Έπειτα από άρνηση να ζητήσουμε συγγνώμη, βιώνουμε μια βραχυπρόθεσμη αύξηση των συναισθημάτων προσωπικής εξουσίας και ελέγχου

Οι συγγραφείς της μελέτης, κατέληξαν στο ότι η συγγνώμη δίνει κατά μία έννοια εξουσία στους ανθρώπους που την αποδέχονται. Στην ίδια έρευνα σημειώθηκε ότι οι άνθρωποι αντιμετωπίζουν μια βραχυπρόθεσμη αύξηση των συναισθημάτων προσωπικής εξουσίας και ελέγχου, έπειτα από άρνηση να ζητήσουν συγγνώμη από ανθρώπους, τους οποίους αδίκησαν.

Η αίσθηση δύναμης μπορεί να είναι ένα ελκυστικά βραχυπρόθεσμο όφελος, αλλά υπάρχουν μακροπρόθεσμες συνέπειες. Η άρνηση να ζητήσετε συγγνώμη θα μπορούσε να θέσει σε κίνδυνο την «εμπιστοσύνη στην οποία βασίζεται μια σχέση», δήλωσαν οι ερευνητές, προσθέτοντας ότι «μπορεί να επεκτείνει τις συγκρούσεις και να ενθαρρύνει την οργή ή τα αντίποινα».

Συγκεκριμένα, οι ψυχολόγοι συμπεραίνουν ότι όταν αρνείστε να παραδεχτείτε τα λάθη σας,  είστε λιγότερο δεκτικοί σε εποικοδομητική κριτική, προκειμένου να αλλάξετε προς το καλύτερο. Το αποτέλεσμα   είναι να μην παρουσιάζετε βελτίωση τόσο στις ικανότητές σας, όσο και στις κακές συνήθειες του ίδιου σας του εαυτού.

Τα συμπεράσματα στα οποία κατέληξαν  οι ερευνητές του Stanford, έπειτα από εκπόνηση μελέτης προηγούμενων χρόνων 

Ερευνητές του Stanford σε έρευνα που πραγματοποίησαν πριν μερικά χρόνια, διαπίστωσαν ότι οι συμμετέχοντες που πίστευαν ότι είχαν την δύναμη να αλλάξουν τη συμπεριφορά τους, είχαν περισσότερες πιθανότητες να το κάνουν. Η ευθύνη που ένιωθαν για τα λάθη τους, ήταν το κίνητρο των ανθρώπων που συμμετείχαν, προκειμένου να βελτιώσουν την προηγούμενη, ατυχή συμπεριφορά τους.  Αν αυτό έγινε και στην πράξη παραμένει άγνωστο. Ο λόγος είναι απλός: Το ό,τι  εκφράζεται,  δεν σημαίνει ότι εφαρμόζεται τόσο εύκολα στην πράξη.

Με ποιο τρόπο  μπορούμε να βελτιώσουμε την συμπεριφορά μας προς τους άλλους  

1. Προσπάθησε να αναγνωρίσεις τη γνωστική ασυμφωνία στην πράξη

Το πρώτο βήμα είναι να αναγνωρίσουμε τη γνωστική ασυμφωνία στην πράξη. Το μυαλό σας θα φτάσει πολύ μακριά, για να διατηρήσει την αίσθηση της ταυτότητάς σας, έτσι σας βοηθά να συνειδητοποιήσετε πώς αισθάνεστε όταν αυτή εμφανίζεται. Τυπικά, εκδηλώνεται ως σύγχυση, άγχος, αμηχανία ή ενοχή. Αυτά τα συναισθήματα δεν σημαίνουν απαραίτητα ότι είστε λάθος, αλλά μπορείτε τουλάχιστον να τα χρησιμοποιήσετε ως υπενθυμίσεις για να εξερευνήσετε την κατάσταση από μια αμερόληπτη προοπτική και αντικειμενικά να αναρωτηθείτε αν υπάρχει υπαιτιότητά σας.

2. Να θυμάστε ότι η ταπεινοφροσύνη και η ειλικρίνεια δείχνουν ότι έχετε αλλάξει προς το καλύτερο 

Όσο και να δυσκολευόμαστε να το πιστέψουμε, οι άνθρωποι έχουν την ικανότητα και τη δύναμη να συγχωρούν. Αυτό επαληθεύεται και από τα λεγόμενα των ψυχολόγων, οι οποίοι συμφωνούν στο ότι οι άνθρωποι δέχονται τη συγγνώμη άλλων ανθρώπων, από των οποίων τα λάθη, ή τις άσχημες συμπεριφορές, έχουν πληγωθεί.   

Η ειλικρίνεια και η ταπεινότητα δείχνουν έμπρακτα ότι είστε προσιτοί και πιο ανθρώπινοι από πριν. Επίσης, αποδεικνύετε στον αποδέκτη της συγγνώμης σας την μεταμέλειά σας και την έμπρακτη διάθεση από μέρους σας να γίνετε καλύτεροι άνθρωποι και να μην επαναλάβετε τα λάθη σας. Σας κάνουν πιο ανθρώπινο και επομένως πιο προσιτό. 

Αν αντίθετα, συνεχίζετε να είστε κάθετοι και να επιμένετε στο ότι δεν κάνετε λάθη, η επίμονη αυτή άρνηση όχι μόνο δεν σας κάνει καλό και δεν σας βοηθάει να αντιληφθείτε πού σφάλλατε, αλλά σας εμποδίζει και από το να ζητήσετε συγγνώμη. Αυτό είναι μεταξύ άλλων  και δείγμα χαμηλής αυτοπεποίθησης. Τέλος, οι άλλοι άνθρωποι  απογοητεύονται από εσάς, αφού είναι αποδέκτες της κακής σας συμπεριφοράς.

3. Μην μπαίνετε στην διαδικασία να δικαιολογήσετε την κακή συμπεριφορά σας, όταν ξέρετε πως δεν έχετε δίκιο

Οι γνωστές δικαιολογίες και εκλογικεύσεις που μπορεί να χρησιμοποιήσετε, προκειμένου να δικαιολογηθείτε, δεν σας βοηθούν να αλλάξετε. Είναι σημαντικό να θυμηθείτε πώς νιώσατε κατά την προσπάθεια εξορθολογισμού της συμπεριφορά σας. Τέλος, είναι σημαντικό να μάθετε να αναγνωρίζετε το συναίσθημα ως γνωστική ασυμφωνία σε περίπτωση που συμβεί ξανά στο μέλλον. 

Σύμφωνα με συμβουλευτική ψυχολόγο, είναι σημαντικό οι άνθρωποι να παραδέχονται τα σφάλματά τους

Άνθρωποι είμαστε και είναι στη φύση μας να κάνουμε λάθη.  Στο χέρι μας όμως είναι αν θέλουμε να τα παραδεχτούμε.  

Πιο συγκεκριμένα, η Συμβουλευτική Ψυχολόγος, Κωνσταντίνα Αρβανίτη, υποστηρίζει ότι είναι σημαντικό οι άνθρωποι να αναγνωρίζουν τα σφάλματά τους. Οι λόγοι είναι οι παρακάτω: 

• Μαθαίνουμε από τα λάθη μας και βελτιώνουμε την συμπεριφορά μας
• Κερδίζουμε το σεβασμό των γύρω μας: Η ανάληψη ευθύνης για μια λανθασμένη άποψη μας τιμά και δείχνει ότι επανεξετάσαμε το θέμα, βελτιώνοντας την στάση και τη συμπεριφορά μας.
• Βελτιώνεται η αυτογνωσία μας: Όταν κάνουμε λάθος, το παραδεχόμαστε και υποχωρούμε. Επομένως μαθαίνουμε και πώς να  συμπεριφερόμαστε υπό πίεση.

Εναλλακτικοί τρόποι για να αποτρέψετε λάθη στο μέλλον 

 Αν παρ’ όλα αυτά, στο μέλλον οδηγηθείτε άθελά σας σε λάθος, έπειτα από μία συμπεριφορά που κρίνετε ότι είναι ατυχής, μπορείτε να προσπαθήσετε να: 

• Πάρετε την ευθύνη του εαυτού σας ή και όποιου άλλου έχει συμπεριφερθεί λάθος στην προκειμένη κατάσταση.
• Βρείτε τρόπο για την άμεση  αποκατάσταση του λάθους.
• Ζητήσετε την γνώμη ενός ειδικού, που θα σας βοηθήσει να αντιμετωπίσετε το πρόβλημα και θα σας δώσει λύσεις έτσι ώστε να το ξεπεράσετε, προκειμένου να το αποφύγετε ή και να μην το επαναλάβετε στο μέλλον.

Πηγή 1, Πηγή 2

Συντάκτης: Ελένη Γκιάτα,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.