Μήπως ανησυχείτε επειδή το παιδί σας “πετάει στα σύννεφα”; Άδικα ανησυχείτε! Η φαντασία παίζει σημαντικό ρόλο στην παιδική ανάπτυξη και …
Φαντασία: Ένας υγιής τρόπος αντιμετώπισης των προβλημάτων
Η φαντασία δεν είναι κάτι που σταματά στην παιδική ηλικία. Αντιθέτως, αποτελεί ένα τρομερό όπλο που διαθέτουμε που μπορεί να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα της καθημερινότητας.
Πολλοί άνθρωποι θεωρούν τη φαντασία ως έναν τρόπο “απόδρασης”. Άλλοι θεωρούν πώς είναι κάτι που χαρακτηρίζει την παιδική ηλικία, αλλά με τα χρόνια φθίνει και παύει να είναι τόσο βοηθητική. Στην πραγματικότητα όμως, η φαντασία αποτελεί έναν ιδιαίτερο τρόπο αντιμετώπισης πραγματικών προβλημάτων.
Η φαντασία είναι ζωτικής σημασίας για το ανθρώπινο μυαλό. Ξεκινά ως η ψυχολογική διαδικασία με την οποία ένα παιδί μαθαίνει να γεμίζει τα κενά μεταξύ γνώσης, πραγματικότητας και εμπειρίας και γίνεται ένας ζωτικός μηχανισμός αντιμετώπισης καταστάσεων.
Όταν ήμασταν μικρά παιδιά και προσπαθούσαμε να κοιμηθούμε, ένα τρίξιμο της σανίδας του πατώματος ήταν κάτι το πολύ τρομακτικό. Ποιος (ή τι) θα μπορούσε να κάνει αυτόν το θόρυβο; Ο μόνος τρόπος να το εξηγήσουμε, αφού δεν υπήρχε σωστή ή σίγουρη απάντηση πολλές φορές, ήταν να πλάθουμε σενάρια με τη φαντασία μας. Μήπως ήταν ένας πειρατής; Μήπως ένα φάντασμα; Μήπως ένας ιπποπόταμος κρύβεται κάτω από το κρεβάτι;
Τα παιδιά τρομάζουν αφού δεν έχουν καμία γνώση π.χ. για τη διαστολή των καλοριφέρ, άρα δεν ξέρουν ότι αυτοί οι ήχοι που ακούγονται όταν αρχίζει να θερμαίνεται το καλοριφέρ είναι αποτέλεσμα απλής φυσικής. Για το λόγο αυτό, πρέπει να “απευθυνθούν” στην φαντασία τους για να γεφυρώσουν το χάσμα μεταξύ εμπειρίας και γνώσης. Καθώς περνάει ο καιρός και τα παιδιά μαθαίνουν για την επίδραση της θερμότητας στα μέταλλα, συχνά θα προτιμούν τη θεωρία του ιπποπόταμους κάτω από το κρεβάτι. Ο φόβος, μέσα σε ένα ασφαλές πλαίσιο, είναι διασκεδαστικός.
Τα παιδιά γεννιούνται με όλο το φάσμα των ανθρώπινων συναισθημάτων αλλά είναι άπειρα και θέλουν να τα εξερευνήσουν. Γι’ αυτό και φοβούνται. Η φαντασία, πάλι, είναι ένας εξαιρετικός και ασφαλής τρόπος για να φοβούνται. Το να πας να βρεις πραγματικούς ιπποπόταμους για να παίξεις μαζί τους δεν είναι ιδιαίτερα ασφαλές, αλλά ούτε και πολύ ρεαλιστικό.
Η φαντασία προσφέρει στα παιδιά μια δοκιμασμένη εξερεύνηση του πολύ μεγάλου, επικίνδυνου κόσμου που κάθε μέρα που περνά γίνεται όλο και πιο πραγματικός. Η φαντασία δεν είναι όμως μόνο επικίνδυνα πράγματα όπως μπουντρούμια και δράκοι – μπορεί να είναι οποιοδήποτε στοιχείο προσποίησης. Γι’ αυτό, καθώς μεγαλώνουν, τα παιδιά χρειάζονται ιστορίες που περιλαμβάνουν πραγματικές πλευρές της ζωής. Ιστορίες που περιλαμβάνουν για παράδειγμα ένα διαζύγιο, πένθος, πόλεμο, έρωτα. Αυτές παρέχουν στα αναπτυσσόμενα συναισθήματα ένα πλαίσιο πλαισίου μέσα στο οποίο μπορούν να ξυπνήσουν και να χαλαρώσουν, ετοιμάζοντάς τα για την “πραγματική ζωή”.
Το πιο σημαντικό είναι ότι η φαντασία δεν είναι μόνο για τα παιδιά. Η ενηλικίωση, η αντιμετώπιση της αποτυχίας και της ήττας, η αντιμετώπιση της προδοσίας και της απογοήτευσης – όλα τα πράγματα της αναδυόμενης ενήλικης ζωής – πρέπει να αντιμετωπιστούν με κάποιο υγιή τρόπο. Κάνοντας ένα βήμα μακριά από την πραγματικότητα και πηγαίνοντας στην ασφάλεια της φαντασίας μας, προετοιμαζόμαστε να κοιτάξουμε κατάματα τη σκληρή πραγματικότητα του κόσμου. Από εκεί μπορούμε να φύγουμε όταν είμαστε έτοιμοι με μια πιο ξεκάθαρη οπτική γωνία για τις καταστάσεις που μας ενοχλούν.
