Έρευνα συνάγει ότι η έλλειψη ύπνου μπορεί να οδηγήσει τον εγκέφαλο σε κατασπάραξη των κυττάρων του

Σχετική έρευνα συμπεραίνει ότι η χρόνια έλλειψη ύπνου είναι αιτία υπερδραστηριότητας του μηχανισμού αυτοκάθαρσης του εγκεφάλου, οδηγώντας τον έτσι στην καταστροφή των υγιών του κυττάρων.

Τα νευρογλοιακά κύτταρα είναι παράξενου σχήματος, πολυμορφικά κύτταρα που φροντίζουν τον εγκέφαλο. Είναι τα πρώτα που ενεργοποιούνται σε περίπτωση τραυματισμού στο κεφάλι. Διεσπαρμένα σε κάθε σημείο του εγκεφάλου, τα κύτταρα αυτά αναπτύσσονται ήδη κατά την κύηση και προστατεύουν το κρανίο. Οι νηματοειδείς αυτοί βοηθοί συντελούν στην απαλλαγή των περιττών ουσιών και είναι ζωτικής σημασίας για την ομαλή λειτουργία του εγκεφάλου.

Μία έρευνα ωστόσο έχει ανακαλύψει κάτι συγκλονιστικό σε σχέση με τα κύτταρα αυτά: Σε ποντίκια που δεν κοιμόντουσαν αρκετά, τα νευρογλοιακά κύτταρα κατέτρωγαν τα υγιή κύτταρα του εγκεφάλου.

Το ίδιο ενδέχεται να συμβαίνει και στον άνθρωπο.

Η έρευνα των Michele Bellesi, Luisa De Vivo, Mattia Chini και Chiara Chirelli εστίασε σε δύο ειδών νευρογλοιακά κύτταρα στα ποντίκια.

• Τα αστρογλοιακά κύτταρα, τα οποία προστατεύουν τις νευρικές συνάψεις μέσα από τη φαγοκυττάρωση, μία διαδικασία μέσω της οποίας καταστρέφονται τα νεκρά κύτταρα, διατηρώντας τις εγκεφαλικές συνδέσεις υγιείς και λειτουργικές.
• Τα μικρογλοιακά κύτταρα, τα οποία βρίσκονται σε διαρκή επαγρύπνηση καθαρίζοντας το νευρικό σύστημα από κύτταρα τα οποία ο οργανισμός αναγνωρίζει ως περιττά.

Στην έρευνα, τα ποντίκια χωρίστηκαν σε τρεις ομάδες: Η πρώτη ομάδα ποντικιών κοιμόταν όσο ήθελε, η δεύτερη αναγκαζόταν να παραμένει ξάγρυπνη για επιπλέον οκτώ ώρες προτού κοιμηθεί και η τρίτη ομάδα στερούταν τον ύπνο επί πέντε ημέρες, προσομοιάζοντας έτσι τη χρόνια στέρηση του ύπνου. Οι ερευνητές συμπέραναν ότι, στους κουρασμένους εγκεφάλους των ποντικιών, και οι δύο ομάδες νευρογλοιακών κυττάρων (σ.σ. τα αστρογλοιακά και τα μικρογλοιακά κύτταρα) ανέπτυσσαν καταστροφική υπερδραστηριότητα.

Αστρογλοιακό κύτταρο

Στην ομάδα με τα επαρκώς ξεκούραστα ποντίκια, τα αστροκύτταρα φαίνονταν ενεργά στο 6% περίπου των συνάψεων του ποντικιού. Στα ποντίκια όπου ο ύπνος αναβαλλόταν, τα αστροκύτταρα ήταν ενεργά κατά 8%. Τέλος, στα ποντίκια που στερούνταν σοβαρά τον ύπνο, τα αστροκύτταρα ήταν ενεργά κατά 13.5.%. Το διπλάσιο δηλαδή των περιοχών δραστηριότητας σε σχέση με τα ξεκούραστα ποντίκια. «Για πρώτη φορά καταδείξαμε ότι τμήματα των συνάψεων κυριολεκτικά κατατρώγονται από τα αστροκύτταρα εξαιτίας της στέρησης ύπνου», υποστηρίζει ο Δρ. Bellesi.

Δεν είναι σαφές εάν το παραπάνω είναι κάτι θετικό ή αρνητικό. Μέρος της φαγοκυττάρωσης πραγματοποιήθηκε σε εκτενέστερες συνάψεις: καλά χρησιμοποιημένες και ώριμες συνδέσεις. Ο Bellesi υποπτεύεται ότι αυτές «είναι όπως τα παλιά έπιπλα που χρειάζονται περισσότερη προσοχή και καθάρισμα».

Μικρογλοιακά κύτταρα και νευρώνες

Πιο ανησυχητική είναι η παρόμοια αύξηση της δραστηριότητας που ανακαλύφθηκε στα μικρογλοιακά κύτταρα ποντικών που υπέφεραν από έλλειψη ύπνου. Υπερδραστήρια μικρογλοιακά κύτταρα σε ανθρώπους είχαν προγενέστερα συνδεθεί με διάφορες εγκεφαλικές διαταραχές. Ο Bellesi συμπεραίνει ότι «ήταν ήδη γνωστό ότι παρατεταμένη δραστηριότητα των μικρογλοιακών κυττάρων έχει παρατηρηθεί σε ασθενείς με Αλτσχάιμερ, καθώς και άλλες μορφές νευροεκφυλισμού». Επίσης, άλλες έρευνες έχουν συνδέσει τη στέρηση του ύπνου με την αρχή της άνοιας, ένας πιθανός μηχανισμός που ενεργοποιείται.

Αν υποθέσουμε ότι τα πορίσματα της έρευνας σε ποντίκια ισχύουν και για τον άνθρωπο, τότε το πρόδηλο συμπέρασμα είναι ότι πρέπει να μεριμνούμε ώστε να κοιμόμαστε επαρκώς. Παρακάτω αναφέρεται η μέση προσδοκώμενη ποσότητα ύπνου ανά ηλικιακή ομάδα σύμφωνα με τον οργανισμό για την υγεία του ύπνου Sleep Foundation.

• Νεογνά (0-3 μήνες) : Ύπνος μεταξύ 14-17 ωρών το εικοσιτετράωρο (παλαιότερα κυμαινόταν από 12-18 ώρες).
• Βρέφη (4-11 μήνες): Ύπνος μεταξύ 12-15 ωρών (παλαιότερα ήταν μεταξύ 14-15 ωρών).
• Νήπια (1-2 ετών ): Ύπνος μεταξύ 11-14 ωρών (παλαιότερα ήταν 12-14 ώρες).
• Παιδιά προσχολικής ηλικίας (3-5 ετών): από 10 έως 13 ώρες το εικοσιτετράωρο (παλαιότερα υπολογιζόταν από 11 έως 13 ώρες).
• Παιδιά σχολικής ηλικίας (6-13 ετών): Ύπνος διάρκειας από 9 έως 11 ώρες (παλαιότερα ήταν από 10 έως 11 ώρες).
• Έφηβοι (14-17 ετών): Ύπνος από 8 έως 10 ώρες (παλαιότερα ήταν 8.5-9.5 ώρες).
• Νέοι ενήλικες (18-25 ετών): Ύπνος μεταξύ 7-9 ώρες (νέα ηλικιακή κατηγοριοποίηση).
• Ενήλικες (26-64 ετών): Η διάρκεια του ύπνου δεν έχει τροποποιηθεί και παραμένει μεταξύ 7 έως 9 ώρες.
• Μεγαλύτεροι ενήλικες (65+): Διάρκεια ύπνου από 7 έως 8 ώρες (νέα ηλικιακή κατηγοριοποίηση).

Καλή σας ξεκούραση!

Συντάκτης: Saky Koulibaly,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.