Επαγγελματικός προσανατολισμός στο σήμερα

Η πανδημία COVID- 19, επηρέασε την παγκόσμια οικονομία με πρωτοφανείς τρόπους, ενθαρρύνοντας ερευνητές να αναφωνήσουν το τέλος της μόνιμης εργασίας όπως την ξέραμε.

Οι κοινωνικές εξελίξεις, οι νέες τεχνολογίες, η ψηφιακή επανάσταση, σε συνδυασμό με τις νέες τάσεις συμπεριφοράς των καταναλωτών, έχουν ήδη επηρεάσει με τον τρόπο τους τις αγορές, και μέσω αυτών και την αγορά εργασίας. Σε αυτό το πλαίσιο ο σωστός επαγγελματικός προσανατολισμός καθίσταται επιτακτική ανάγκη ώστε να προετοιμάσει τους μαθητές και τους γονείς για τις αλλαγές που αναμένεται πως θα σημειωθούν κατά την τρέχουσα δεκαετία. Ο επαγγελματικός προσανατολισμός είναι η επιστημονική καθοδήγηση του ατόμου για τη σωστή επιλογή του επαγγέλματός του, ανάλογα με τον χαρακτήρα του, τα ενδιαφέροντά του, τις κλίσεις του αλλά και την αγορά εργασίας.

Φυσικά, εκτός από τις πρόσφατες αλλαγές στην αγορά εργασίας, ο επαγγελματικός προσανατολισμός ήταν ανέκαθεν αναγκαίος καθώς δεν είναι πάντα εύκολο για τους εφήβους σε αυτή την ηλικία να κάνουν σωστή επιλογή επαγγέλματος. Δυστυχώς δηλαδή, παρατηρείται συχνά, οι έφηβοι να μην έχουν συγκεκριμένο στόχο. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μην διαβάζουν με συνειδητότητα και ζήλο, και τελικά να περνάνε κάπου ανάλογα με τα μόρια που συγκεντρώνουν. 

Επίσης, επιτρέπουν και σε εξωγενείς παράγοντες να τους επηρεάζουν στην απόφασή τους, όπως για παράδειγμα έφηβοι με καλούς βαθμούς επιλέγουν τα επαγγέλματα με κύρος γιατί θεωρούν ότι έτσι θα βελτιωθεί η κοινωνική θέση τους. Επιπλέον, οι Έλληνες γονείς πολύ συχνά επεμβαίνουν και καθοδηγούν τα παιδιά τους να επιλέξουν είτε ένα επάγγελμα που αυτοί δεν κατάφεραν να ασκήσουν, είτε αυτό που εκτιμούν πως θα τους εξασφαλίσει οικονομική σιγουριά (ειδικά εάν οι γονείς έχουν επιχείρηση θεωρούν αυτονόητο ότι τα παιδιά τους θα τη συνεχίζουν). Ωστόσο, αν και οι παρεμβάσεις αυτές συνήθως είναι καλοπροαίρετες, οι γονείς οφείλουν να παραδεχθούν πως οι εξελίξεις είναι τόσο καταιγιστικές που πραγματικά κανείς δεν μπορεί να προβλέψει σε πέντε χρόνια ποια επαγγέλματα θα είναι προσοδοφόρα. 

Μάλιστα, τα παιδιά επειδή έχουν μεγαλύτερη εξοικείωση με την τεχνολογία και πρόσβαση στην πληροφορία, είναι περισσότερο ικανά να ανακαλύψουν επιτυχείς δρόμους, ακόμα και αν επιλέξουν να ασκήσουν ‘‘κορεσμένα’’ επαγγέλματα.

Για αυτό εάν κάποιος έφηβος ανακαλύψει αυτό που αγαπά και είναι πρόθυμος να είναι προσαρμοστικός σε αυτό και να εξειδικευτεί ή να συνδυάσει γνωστικούς τομείς, το καλύτερο που έχει να κάνει το περιβάλλον του είναι να στηρίξει την απόφασή του. Όμως, το να βρει ένας έφηβος αυτό που αγαπά να κάνει, αν και ακούγεται απλό, στην πραγματικότητα δεν είναι και απαιτεί δουλειά και χρόνο:

Καταρχάς, ο έφηβος οφείλει να αποκτήσει κάποιον βαθμό αυτογνωσίας, διερευνώντας τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά της προσωπικότητάς του, τα ενδιαφέροντα, τις δεξιότητες, καθώς και τις αξίες εκείνες που συνθέτουν τον τρόπο που ονειρεύεται τη ζωή του. Η κατάκτηση της αυτογνωσίας είναι και αυτή μια χρονοβόρα διαδικασία, που καλό είναι να ξεκινά από την παιδική ηλικία. Το παιδί δηλαδή, είναι ωφέλιμο να εκτίθεται σε ερεθίσματα ώστε να διαπιστώσει ποια από αυτά συνάδουν με την προσωπικότητά του. Σε μεγάλο βαθμό για να επιτευχθεί αυτός ο στόχος, ζωτικό ρόλο διαδραματίζει η οικογένεια, αφού στο σχολείο για παράδειγμα στο μάθημα της γυμναστικής τα παιδιά έρχονται σε επαφή μόνο με το ποδόσφαιρο, το μπάσκετ, και το βόλεϊ. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, εάν το παιδί δεν είναι καλό σε αυτά τα τρία αθλήματα, να θεωρήσει πως γενικά δεν έχει αθλητικές ικανότητες, ενώ κάλλιστα θα μπορούσε να έχει ταλέντο στην ξιφασκία, την ιππασία, το τένις, κλπ.

Αφού ανακαλύψει τα ενδιαφέροντά του, φθάνοντας στο Λύκειο ο έφηβος θα έχει συνειδητοποιήσει και ποια από τα σχολικά μαθήματα του φαίνονται ενδιαφέροντα. Επομένως, αφού σχηματίσει μια εικόνα για τα επαγγέλματα που τον ενδιαφέρουν είναι καιρός να αναζητήσει πληροφορίες για αυτά. Αυτή η αναζήτηση χρειάζεται να γίνει σε θεωρητικό επίπεδο, να αναζητήσει δηλαδή τα προγράμματα σπουδών αυτών των σχολών, να μάθει ποια εργασιακά δικαιώματα ματα του εξασφαλίζουν και ποια είναι τα θετικά και τα αρνητικά στην άσκηση του συγκεκριμένου επαγγέλματος.

Μπορεί όμως, να πραγματοποιηθεί και σε πρακτικό επίπεδο, να παρευρεθεί δηλαδή ο ίδιος στο χώρο εργασίας και να βιώσει πώς είναι να κάνεις κάθε μέρα αυτό το επάγγελμα. Ακόμη, μπορεί να συζητήσει με άτομα που εργάζονται ήδη σε αυτόν τον κλάδο για να επωφεληθεί από την εμπειρία τους, ακούγοντας για τα γνωρίσματα, τις απαιτήσεις και τις δυσκολίες του επαγγέλματός τους.

Δεδομένου και το υψηλού βαθμού ανεργίας στη χώρα μας, καλό είναι οι έφηβοι να παρακολουθήσουν και σεμινάρια επαγγελματικού προσανατολισμού ή να ψάξουν με προσωπική τους έρευνα ώστε να γνωρίσουν ποια επαγγέλματα αναμένεται να έχουν τη μεγαλύτερη ζήτηση τα επόμενα χρόνια στην αγορά εργασίας. Αυτό δεν το προτείνουμε για να περιορίσουμε τις επιλογές του νέου αλλά για να διευρύνουμε τις επιλογές τους με ενδεχομένως νέους κλάδους οι οποίοι δεν είναι τόσο γνωστοί, αλλά δίνουν τη δυνατότητα στον νέο να τους προσαρμόσει στην προσωπικότητά του και να τον βοηθήσουν να εξελιχθεί επαγγελματικά.

Τέλος, όποια επιλογή κι αν κάνει ο νέος, οφείλει να γνωρίζει ότι οι σημερινές απαιτήσεις καθιστούν πιθανό να επιμορφώνεται συχνά ώστε να παραμένει ανταγωνιστικός. Ή να εξειδικευτεί σε κάποια υποκατηγορία του κλάδου ώστε να βρει εργασία σε τμήμα που να μην είναι κορεσμένο. Aκόμα κι αν εργαστεί για κάποια χρόνια στον κλάδο που επέλεξε, οι εργασιακές συνθήκες να τον ενθαρρύνουν να κάνει αλλαγή καριέρας, ακόμα και στα σαράντα ή στα πενήντα του χρόνια. Για αυτό, η καλύτερη ίσως συμβουλή που μπορούμε να δώσουμε στους νέους είναι να μην ξοδεύουν τον χρόνο τους αλλά να βρουν έναν σκοπό που να κάνει την καρδιά τους να χτυπά δυνατά, και να επενδύσουν στον εαυτό τους ώστε να μπορούν να ξεχωρίσουν στον κλάδο που επιλέγουν, ή στον κλάδο που τους φέρνει κοντά τους η ζωή για να τους εξελίξει.

Συντάκτης: Κατερίνα Σπαθαράκη,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.