Έλατο: ένα δέντρο-βάλσαμο για την υγεία μας και πολλαπλώς χρήσιμο

Είναι απίστευτο πόσα μας προσφέρει ένα όμορφο έλατο, σαν αυτό που διακοσμήσαμε στο σαλόνι μας! Το άρθρο μας βλέπει το έλατο από όλες τις χρήσιμες και ευεργετικές πλευρές του που εκπλήσσουν!

Μπορεί τα έλατα να έχουν συνδεθεί άρρηκτα με τα Χριστούγεννα, στη πραγματικότητα όμως τα συγκεκριμένα δέντρα έχουν και πολλές άλλες χρήσεις. Πρώτα από όλα, τα έλατα είναι αειθαλή, κωνοφόρα δέντρα, έχουν ύψος από 10 έως 80 μέτρα και υπάρχει μια τεράστια ποικιλία. Είναι ίσια, με λείο κορμό που αποκτά μεγάλο ύψος και κλαδιά του διακλαδίζονται οριζόντια σε σχήμα πυραμίδας και έχει επιμήκεις ή κυλινδρικούς κώνους. Φυτρώνουν σε ορεινές περιοχές, έχουν μεγάλη ανθεκτικότητα  και την ηλικία ενός ελάτου μπορούμε να τη προσδιορίσουμε από τα κλαδιά του. Στο άρθρο αυτό θα αναφέρουμε τα βασικά χαρακτηριστικά αυτών των δέντρων:

1. Είναι ακαταμάχητα όμορφα

Τα έλατα είναι μεγαλοπρεπή και πανέμορφα. Ένα δάσος με έλατα είναι ένα ονειρικό τοπίο και σε προκαλεί να το εξερευνήσεις, ειδικά τους χειμερινούς μήνες. Είναι υπέροχο να περπατάς περιτριγυρισμένος από έλατα και να αναπνέεις φρέσκο, καθαρό αέρα. Αλλάζει η διάθεση σου και νιώθεις άλλος άνθρωπος.

2. Με το ξύλο τους φτιάχνονται από έπιπλα έως κιθάρες

Αρκετά είδη χρησιμοποιούνται για την παραγωγή ξυλείας και ξυλοπολτού. Η πιο σημαντική χρήση των ελάτων είναι η παραγωγή χαρτοπολτού, η κατασκευή κόντρα πλακέ και ακατέργαστη ξυλεία. Το ξύλο του ελάτου είναι αρκετά μαλακό και δεν ενδείκνυται για εξωτερικούς χώρους. Χρησιμοποιείται για ελαφριές κατασκευές σε εσωτερικούς χώρους (για παράδειγμα έπιπλα, εσωτερική επένδυση και κουφώματα, γυψοσανίδες κ.α.) αλλά και για… καλλιτεχνικούς σκοπούς όπως την παρασκευή μουσικών οργάνων. Το ευρωπαϊκό έλατο χρησιμοποιείται ιδιαίτερα για τις κλασικές κιθάρες και το ξύλο από το έλατο του Ντάγκλας είναι πολύ καλής ποιότητας.

3. Και μας ζεσταίνει

Το ξύλο του ελάτου χρησιμοποιείται και ως καύσιμη ύλη. Είναι αρκετά εύφλεκτο εξαιτίας της περιεκτικότητά του σε ρητίνη, αλλά ρέπει να χρησιμοποιείται σε συγκεκριμένες ποσότητες ώστε να μην προκληθεί καπνός. Το ξύλο του ελάτου είναι εξαιρετικό για το τζάκι ή σόμπα, ως προσάναμμα. Μόλις αυξηθεί η θερμοκρασία, τότε τοποθετούνται τα σκληρότερα ξύλα. Επίσης προτιμώνται ως προσάναμμα γιατί όχι μόνο καίγονται εύκολα και γρήγορα αλλά και γιατί δεν έχουν άσχημη μυρωδιά.

4. Διακοσμητικά κλαδιά

Επειδή οι βελόνες του ελάτου δεν είναι ιδιαίτερα αιχμηρές και τα έλατα διατηρούν το φύλλωμά τους για αρκετά μεγάλο χρονικό διάστημα, πολλοί χρησιμοποιούν τα έλατα ως διακοσμητικά. Τα φυτεύουν στις αυλές σπιτιών ή σε πάρκα. Για παράδειγμα, το ευρωπαϊκό λευκό έλατο (Abiesalba) και το ασημένιο έλατο των Ιμαλαΐων (Αbiesspectabilis) καλλιεργούνται ως καλλωπιστικά στη Βόρεια Αμερική.

5. Τόσο πολύτιμά για το οικοσύστημα

Τα έλατα διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην ισορροπία του οικοσυστήματος. Πρώτον, προστατεύουν τα εδάφη από τη διάβρωση. Εν συνεχεία χρησιμοποιούνται ως καταφύγιο αλλά και ως τροφή από αρκετά είδη άγριων ζώων και πτηνών. Παράδειγμα, όταν βρίσκεται κοντά σε λίμνες ή ποτάμια οι κάστορες κατασκευάζουν φράγματα χρησιμοποιώντας αυτό το δέντρο. Τα ελάφια, οι τάρανδοι και οι άλκες βρίσκουν καταφύγιο κάτω από τα έλατα και τρέφονται από το ρετσίνι του ελάτου. Επίσης, οι σκίουροι και πολλά είδη πουλιών βρίσκουν προστασία στα κλαδιά του. Διάφορα μικρά ζωάκια, πτηνά και έντομα τρέφονται από τους σπόρους και το φλοιό του.

6. Ρητίνη και αιθέριο έλαιο

Η ρητίνη του ελάτου έχει αντισηπτικές και ανακουφιστικές ιδιότητες και χρησιμοποιείται στην πρακτική ιατρική. Εφαρμόστηκε παραδοσιακά για επούλωση πληγών, σταμάτημα αιμορραγίας και για αποφυγή μολύνσεων. Ορισμένοι τη χρησιμοποιούν και στα ροφήματα διότι έχει ευεργετικές ιδιότητες για το έλκος στομάχου, την αρθρίτιδα, ρευματισμούς και μυϊκούς πόνους, αν εφαρμοστεί σαν έμπλαστρο.

Το αιθέριο έλαιο που προέρχεται από τις βελόνες του έλατου έχει καταπραϋντικές και αντιβακτηριδιακές ιδιότητες και ανακουφίζει τους πνεύμονες και γενικά όλο το αναπνευστικό σύστημα (σε περιπτώσεις βήχα, άσθμα, βρογχίτιδα κ.τ.λ.). Μειώνει επίσης την πίεση και το στρες. Στην αρωματοθεραπεία χρησιμοποιείται για την ενίσχυση της αυτοσυγκέντρωσης, την τόνωση και την καλή διάθεση καθώς έχει πολύ ωραίο γλυκό άρωμα. Αν αραιωθεί σε λάδι χρησιμοποιείται και για μασάζ, διότι είναι αναζωογονητικό.

7. Ελατοβάλσαμο: πολλές και ποικίλες χρήσεις

Το ελατοβάλσαμο είναι ένα είδος ελάτου που συναντάται στη Βόρεια Αμερική (Καναδάς) και σε κάποιες περιοχής της Κεντρικής Αμερικής (ΗΠΑ). Είναι δημοφιλές Χριστουγεννιάτικο δέντρο  αλλά εκτός από αυτό έχει και άλλες ιδιότητες. Η ρητίνη του συγκεκριμένου ελάτου χρησιμοποιείται για την παραγωγή του Καναδικού Βάλσαμου, το οποίο χρησιμοποιείται αφενός ως κόλλα για εξαρτήματα, μηχανήματα ή γυαλιά, αφετέρου για φαρμακευτική χρήση, όπως για κρυολογήματα ή πονόλαιμο. Το αιθέριο έλαιό του χρησιμοποιείται και ως αποσμητικό χώρου, θυμίαμα, απωθητικό τρωκτικών  καθώς και σε  κεριά και σαπούνια.

8. Μέλι ελάτης: ένα από τα καλύτερα μέλια

Το μέλι από έλατο είναι σπάνιο αλλά και εξαιρετικά υγιεινό. Συλλέγεται από την ρητίνη στον κορμό του ελάτου, είναι παχύρρευστο, έχει σκούρο χρώμα και χαμηλή περιεκτικότητα σε γλυκόζη, που σημαίνει ότι δεν είναι πολύ γλυκό μέλι. Το συγκεκριμένο μέλι έχει αντιοξειδωτικές, αντιβακτηριακές και θεραπευτικές ιδιότητες.

9. Τα οφέλη στην υγεία

Από παλιά οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν διάφορα μέρη του έλατου (κορμό, βελόνες, κώνους, βλαστούς, ρητίνη) για την παραγωγή φαρμάκων. Όπως αναφερθήκαμε και προηγουμένως τα χρησιμοποιούν για το κρυολόγημα, την γρίπη, το βήχα, τη βρογχίτιδα, τις φλεγμονές, τον πονόλαιμο, τον πόνο στις αρθρώσεις κ.α. Το αφέψημα μπορεί να βοηθήσει σε κρυολογήματα και το αιθέριο έλαιο έλατου μπορεί να ανακουφίσει πόνους του θώρακα και αναπνευστικά προβλήματα. Ενισχύει το ανοσοποιητικό και συμβάλλει στην επούλωση από τις πληγές. Θεωρείται μη ερεθιστικό, μη αλλεργικό, μη τοξικό αλλά όπως για κάθε φάρμακο ή έλαιο έτσι και γι’ αυτό, πρέπει προηγουμένως να συμβουλευτείτε ιατρό,  ειδικά σε περίπτωση εγκυμοσύνης.

10. Xριστουγεννιάτικα δέντρα

Δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε την πιο εορταστική χρήση των ελάτων που δεν είναι άλλη από τον χριστουγεννιάτικο στολισμό. Σε ορισμένες περιοχές καλλιεργούνται φυτείες ελάτου αποκλειστικά για τον σκοπό αυτό. Επίσης υπάρχουν φυτώρια τα οποία πουλάνε αληθινά έλατα σε γλάστρα, με αυτό τον τρόπο θα έχετε στην γλάστρα σας ένα όμορφο έλατο και μετά το πέρας των γιορτών! Ένα αληθινό έλατο στολισμένο με μπάλες και φωτάκια δημιουργεί πάντα μια ξεχωριστή αίσθηση και ζεστασιά. Ομορφαίνει τον χώρο και δημιουργεί ένα ωραίο σκηνικό.

Το «ελατοχωριό» που μας προμηθεύει χριστουγεννιάτικα δέντρα

Στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα στο χωριό Ταξιάρχης της ορεινής Χαλκιδικής παράγεται περίπου το 80% της εγχώριας καλλιέργειας χριστουγεννιάτικων δέντρων. Στο χωριό αυτό, που βρίσκεται κοντά στην Αρναία Χαλκιδικής, το 90% των κατοίκων ασχολούνται επαγγελματικά μόνο την καλλιέργεια του ελάτου. Οι καταπράσινες πυκνόφυτες πλαγιές του Χολομώντα είναι ότι πρέπει για την καλλιέργεια ελάτων. Οι κάτοικοι δεν πουλάνε μόνο στο εσωτερικό της χώρας, αλλά αξιοσημείωτο είναι ότι κάθε χρόνο γίνονται  χιλιάδες  παραγγελίες και εξαγωγές στο εξωτερικό. Αρχικά, οι ομογενείς που ζουν σε κάθε άκρο της γης (ακόμη και στην Αμερική!) κάνουν παραγγελίες ελάτων μόνο από την Χαλκιδική. Αλλά και ξένοι, οι οποίοι επηρεάστηκαν από τους ομογενείς μας, παραγγέλνουν ελληνικά έλατα. Τα έλατα Ταξιάρχη Χαλκιδικής είναι περιζήτητα αφενός γιατί είναι πανέμορφα, αφετέρου γιατί έχουν καταπληκτική ποιότητα και οι ελατοπαραγωγοί εργάστηκαν πολύ σκληρά ώστε να είναι σε υπέροχη κατάσταση.

Συντάκτης: Μαρία Μάμαλη,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.