Ο προγραμματισμός του εγκεφάλου μας επηρεάζει την κλιματική αλλαγή
Τα πάντα είναι θέμα οπτικής. Αλλάζοντας τον τρόπο που βλέπουμε τα πράγματα, μπορούμε να αλλάξουμε και την ίδια μας την καθημερινότητα και σίγουρα να αντιμετωπίσουμε τα προβλήματα μας καλύτερα. Χρειάζεται πολύ υπομονή για να αλλάξουμε την κοσμοθεωρία μας προς το καλύτερο, αλλά σε καθημερινή βάση μπορεί να μας δώσει θετική σκέψη και διάθεση. Αν, λοιπόν, το προσπαθούμε τόσο στα απλά και καθημερινά, γιατί δε μπορούμε να το κάνουμε και στα πιο γενικά και παγκόσμια ζητήματα;
Περιορισμός εκ των έσω
Σύμφωνα με έρευνα της ψυχολόγου Ελκε Βέμπερ, δεν είμαστε πάντα προγραμματισμένοι για μακροχρόνιες σκέψεις. Τα πειράματα έδειξαν μια συχνή δυσαρέσκεια για οφέλη που καθυστερούν, με αποτέλεσμα να υποτιμούμε διαρκώς υποσχόμενα μελλοντικά κέρδη. Ο εγκέφαλος μας, δηλαδή, έχει ένα πεπερασμένο σε όλα όσα μπορεί να επεξεργαστεί, δίνοντας προτεραιότητα στα προσωπικά και άμεσα και αφήνοντας κατά μέρος τα πιο γενικά και μακρινά. Γι’ αυτό πολλές φορές ένα προσωπικό μας πρόβλημα κερδίζει περισσότερη ανησυχία και σκέψη από τη μεριά μας, απ’ ότι ένας πόλεμος σε μια άλλη χώρα ή ένας φονικός σεισμός σε άλλη ήπειρο. Είμαστε δηλαδή εγωκεντρικά προγραμματισμένα όντα, κάτι που μας βοηθά στην καθημερινή μας επιβίωση μιας και βάζουμε τον μικρόκοσμο μας πρώτα, αλλά θολώνει την οπτική μας σε πράγματα που μακροπρόθεσμα μπορούν να μας βλάψουν περισσότερο.
Οικολογική εθελοτυφλία
Μιλώντας περιβαλλοντικά, αυτό σημαίνει ότι δεν είναι πιθανό να αλλάξουμε το στυλ της ζωής μας προκειμένου να εξασφαλίσουμε ένα πιο ασφαλές κλίμα στο μακρινό μέλλον. Το να αλλάξουμε δε τις συνήθειές μας για κάτι τόσο μη χειροπιαστό, όπως η υπερθέρμανση του πλανήτη –για το οποίο είναι σίγουρο το πλέον μακροχρόνιο όφελος- ο εγκέφαλος το λαμβάνει όχι μόνο ως κάτι μη σημαντικό σε παροντικό χρόνο, αλλά και ακατανόητο. Σχεδόν σίγουρα υποτιμούμε τον κίνδυνο της ανόδου της στάθμης της θάλασσας ή μεγάλων ξηρασιών που δεν έχουμε βιώσει ποτέ και που φαντάζουν πολύ μακρινά σενάρια.
Ακόμα χειρότερα, σύμφωνα με την έρευνα της Βέμπερ, φαίνεται πως έχουμε μια «πεπερασμένη δεξαμενή ανησυχιών», πράγμα που σημαίνει ότι αδυνατούμε να διατηρήσουμε τον φόβο μας για μια επερχόμενη πιθανή κλιματική αλλαγή, όταν ένα διαφορετικό πρόβλημα π.χ. η απώλεια της δουλειάς μας, έρχεται ξαφνικά μπροστά μας. Πρόκειται σαφώς για μια πρόκληση που έχουμε να αντιμετωπίσουμε με έναν εγκέφαλο τόσο εγωκεντρικό, που το κύριο μέλημά του είναι η διατήρηση του σώματος στο οποίο φιλοξενείται και όχι του πλανήτη στον οποίο επίσης φιλοξενείται. Μόνο όταν η ζωή μας προλαβαίνει, μόνο όταν η φυσική καταστροφή μας χτυπά την πόρτα, μόνο τότε η οικολογική μας συνείδηση ξυπνά. Αλλά τότε είναι αργά και οι προσπάθειές μας σταγόνες στο νερό.
Αλλάζω τη σκέψη μου, αλλάζω τον πλανήτη
Υπάρχει λοιπόν ελπίδα παρά τις αντίξοες συνθήκες που αντιμετωπίζουμε; Λίγο πολύ όλοι συμφωνούμε ότι η ανθρώπινη συμπεριφορά ευθύνεται κατά κύριο λόγο για την αύξηση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα και συνεπώς πρέπει και η λύση να έρθει από την αλλαγή των συνηθειών μας. Μειώνοντας την υπερκατανάλωση κάνουμε ένα πρώτο βήμα προς τη σωστή κατεύθυνση. Άλλωστε σύμφωνα με νέες έρευνες, η τελευταία δεν βοηθά καθόλου στην κατάκτηση της ευτυχίας, καθώς η χαρά για την απόκτηση ενός πράγματος είναι παροδική και γρήγορα ο εγκέφαλός μας συνηθίζει σε αυτή, με αποτέλεσμα να ζητά το μεγαλύτερο σπίτι, την ακριβότερη τσάντα, το γρηγορότερο αυτοκίνητο που έχει ο διπλανός ή που βλέπει να διαφημίζεται στην τηλεόραση.
Η μάχη είναι δύσκολη και ύπουλη, αλλά συγχρόνως είναι και μια ευκαιρία με την οικονομική κρίση να αναθεωρήσουμε τις συνήθειές μας. Καθώς, λοιπόν, η ψυχολογία σχετικά με την κλιματική αλλαγή γίνεται περισσότερο γνωστή, ίσως βρούμε τρόπους να παρακινήσουμε τον εγκέφαλό μας έτσι ώστε να μας βοηθήσει να ζήσουμε πιο οικολογικά. Άλλωστε, όπως έλεγε και ο φιλόσοφος Χένρι Ντέιβιντ Θορό πριν από 150 χρόνια: «Ποια είναι η χρησιμότητα ενός ωραίου σπιτιού, αν δεν έχεις έναν ανεκτό πλανήτη για να το τοποθετήσεις;»
