Η περίοδος από 1½ μέχρι 4½ – 5 χρονών είναι η πιο κρίσιμη για την ανάπτυξη του λόγου και της …
Διαταραχές φώνησης σε παιδιά
Η δυσφωνία είναι κάτι που εμφανίζεται σε πολλά παιδιά σχολικής ηλικίας, καθώς κάνουν κακή χρήση της φωνής τους ή την καταχράζονται. Ένας λογοθεραπευτής είναι σε θέση να βοηθήσει το παιδί και την οικογένεια να αποφύγει την επανεμφάνιση του προβλήματος.
Η φωνή μας συνίσταται από τρία μεγέθη: την ένταση, το ύψος και τη χροιά. Όταν τουλάχιστον ένα εξ αυτών αποκλίνει του τυπικού, αναφερόμαστε σε διαταραχή φώνησης.
Ως διαταραχή φώνησης ή δυσφωνία, λοιπόν, ορίζουμε την κατάσταση στην οποία η φωνή του ατόμου ακούγεται αλλοιωμένη.
Οι δυσφωνίες συνήθως ταξινομούνται με δύο τρόπους: Σύμφωνα με το πότε εμφανίστηκαν, τις ξεχωρίζουμε σε συγγενείς και επίκτητες. Συγγενής ονομάζεται η εκ γενετής διαταραχή, ενώ επίκτητη αυτή που παρουσιάστηκε κατά τη διάρκεια της ζωής του ατόμου. Για παράδειγμα, οι κρανιοπροσωπικές ανωμαλίες και η κώφωση αποτελούν συγγενείς διαταραχές, ενώ τα οζίδια φωνητικών χορδών και το λαρυγγικό τραύμα επίκτητες διαταραχές.
Σύμφωνα με τη φύση τους, τις ξεχωρίζουμε σε οργανικές και λειτουργικές. Οργανική ονομάζεται η διαταραχή η οποία οφείλεται σε δομική ανωμαλία, ενώ λειτουργική αυτή που οφείλεται στην ανεπαρκή ή λάθος χρήση των δομών, οι οποίες είναι ακέραιες. Ένα παράδειγμα οργανικής διαταραχής είναι η παράλυση της μίας φωνητικής χορδής. Από την άλλη, η δυσφωνία μυϊκής τάσης (ο πόνος στο λαιμό που έχουμε μετά από μία συναυλία στην οποία φωνάζαμε για παράδειγμα) αποτελεί λειτουργική διαταραχή φώνησης.
Όσον αφορά τα παιδιά, έρευνες δείχνουν πως τουλάχιστον 5% των παιδιών σχολικής ηλικίας παρουσιάζει κάποια δυσφωνία. Τα αγόρια είναι πιο επιρρεπή από τα κορίτσια (3:1) και οι πιο συχνές διαταραχές οφείλονται σε κατάχρηση ή/και κακή χρήση της φωνής.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η αντιμετώπιση τέτοιων προβλημάτων σε παιδιατρικούς πληθυσμούς χρειάζεται ιδιαίτερη αντιμετώπιση, καθώς το πάσχον φωνητικό σύστημα βρίσκεται ακόμα υπό ανάπτυξη.
Πώς γίνεται η αξιολόγηση των διαταραχών φώνησης;
Όπως σε όλες τις διαταραχές, στόχος του ειδικού είναι να συλλέξει τα απαραίτητα δεδομένα προκειμένου να εντοπίσει την αιτία του προβλήματος, να κάνει τη σωστή διάγνωση και να δομήσει το ιδανικό θεραπευτικό πρόγραμμα για το παιδί. Μία πλήρης αξιολόγηση περιλαμβάνει:
– την εξέταση του λάρυγγα μέσω απεικονιστικών μέσων (λαρυγγοσκόπηση)
– τη λήψη ιστορικού (ιατρικό, κοινωνικό-ψυχολογικό, αναπτυξιακών σταδίων, φωνητικής χρήσης, έναρξη του προβλήματος και περιγραφή του)
– την παραγωγή φωνής
– στοματοπροσωπικό/στοματοκινητικό έλεγχο
Πως αντιμετωπίζεται η δυσφωνία στα παιδιά;
Η προσέγγιση εξαρτάται πρωτίστως από τη φύση του προβλήματος. Αναλόγως το πρόβλημα ο ειδικός συνήθως προτείνει φωνοθεραπεία, ψυχολογική υποστήριξη, ή/και ιατρική παρέμβαση. Καθώς πολλές δυσφωνίες παιδιών είναι λειτουργικές, στόχος σε αυτές τις περιπτώσεις είναι η αλλαγή της φωνητικής συμπεριφοράς σε συνδυασμό με τη βελτίωση της ποιότητας της φωνής, προκειμένου να μην επανεμφανιστεί το πρόβλημα. Οι στόχοι επιτυγχάνονται αφού σε πρώτο στάδιο αναγνωριστούν και εντοπιστούν οι συνθήκες στις οποίες το παιδί κάνει κακή χρήση της φωνής του (π.χ. στο διάλειμμα του σχολείου). Έπειτα, ο ειδικός πληροφορεί και εκπαιδεύει τους γονείς/κηδεμόνες του παιδιού. Με την ενεργή συμπερίληψη της οικογένειας στο θεραπευτικό πρόγραμμα οι πιθανότητες για την επιτυχία της παρέμβασης αυξάνονται.
Επίσης, είναι πολύ σημαντικό να δημιουργούνται στο παιδί κίνητρα για να εφαρμόσει και συντηρήσει τις τεχνικές και συμπεριφορές φωνητικής συντήρησης. Τέλος, όταν το οίδημα έχει πλέον υποχωρήσει, ο κλινικός διδάσκει στο παιδί τεχνικές αναπνοής και χαλάρωσης, προκειμένου να αποφευχθεί η επανεμφάνιση του προβλήματος.
Φυσικά, αν υπάρξει υποψία ότι η δυσφωνία είναι σύμπτωμα μίας άλλης διαταραχής (π.χ. συναισθηματικής διαταραχής), ο ειδικός οφείλει να ενημερώσει τους γονείς και να παραπέμψει το παιδί σε επαγγελματίες άλλων ειδικοτήτων (Ω.Ρ.Λ., ψυχολόγο κ.α.).
