Το ποίημα είναι μια από τις πιο όμορφες και δυνατές μορφές έκφρασης που γνωρίζει ο άνθρωπος. Με τη χρήση λέξεων, …
Διονύσιος Σολωμός ως εθνικός ποιητής: Σολωμική ποίηση & η σπουδαιότητά της στο σήμερα
Η σολωμική ποίηση υπερβαίνει τα όρια της ιστορικότητας και μεταδίδει αξίες και ιδέες με παναθρώπινη και πάντοτε επίκαιρη σημασία.
Ιστορική αναδρομή της ελληνικής λογοτεχνίας
Μετά την ίδρυση του ελληνικού κράτους, η λογοτεχνία βασιζόταν σε ένα διπολικό σχήμα: την Επτανησιακή Σχολή και την Αθηναϊκή Σχολή.
Με τον όρο Επτανησιακή Σχολή ονομάστηκε το σύνολο των αξιόλογων λογοτεχνών, κυρίως ποιητών, που έδρασαν τον 19ο αιώνα στα Επτάνησα, ιδίως στη Ζάκυνθο και την Κέρκυρα, γύρω από τον εθνικό ποιητή Διονύσιο Σολωμό.
Ειδικότερα, στα δυτικοθρεμμένα Επτάνησα, την περίοδο της Αγγλικής Προστασίας, το αίτημα της ένωσης με την Ελλάδα τροφοδότησε την πνευματική και πολιτική ζωή και αναζητήθηκε μία αυτοδύναμη πολιτιστική ταυτότητα.
Η συντριπτική πλειονότητα των Επτανήσιων λογοτεχνών ήταν άντρες και προέρχονταν από τις τάξεις των ευγενών και των αστών, καθώς οι ποπολάροι και οι γυναίκες δεν είχαν δυνατότητα πρόσβασης στην εκπαίδευση.
Η διάδοση του ευρωπαϊκού ρομαντισμού, που εμποτίστηκε με τις καινοτόμες ιδέες του Διαφωτισμού και της Γαλλικής Επανάστασης, μετέθεσε το κέντρο της δημιουργίας των Επτανήσιων ποιητών στη ρήξη με το κλασικιστικό ιδεώδες, στην ανάγκη για απελευθέρωση της φαντασίας και του συναισθήματος και στην έκφραση υποκειμενικών ψυχολογικών καταστάσεων των ηρώων.
Τα Επτάνησα είχαν στενή επαφή με τη Δύση και κυρίως την Ιταλία, επομένως είχαν αφομοιώσει δυτικά ήθη και έθιμα.
Οι περισσότεροι καλλιτέχνες ήταν δίγλωσσοι, ενώ η ύπαρξη τυπογραφείων και η μεγάλη ανάπτυξη του τοπικού Τύπου στάθηκαν οι καλύτερες προϋποθέσεις για την ανάπτυξη αξιόλογης τοπικής λογοτεχνίας.
Πώς έγινε ο Σολωμός ο εθνικός μας ποιητής
Ο Διονύσιος Σολωμός (1798-1857) γεννήθηκε στη Ζάκυνθο και όντας δίγλωσσος, έγραψε αρκετά ιταλόγλωσσα ποιήματα, τόσο στα νεανικά χρόνια του, όσο και στα μετέπειτα χρόνια.
Τα διαδοχικά στάδια της εξέλιξης της ποίησής του, δείχνουν την πορεία του από τα απλά, λυρικά και νεανικά ποιήματα μέχρι τα μεγαλεπήβολα συνθέματα ωριμότητας: Στα νεανικά του χρόνια, τα 20 περίπου σύντομα και απλά λυρικά ποιήματα της περιόδου 1818-1823 είχαν κύρια θέματα την άδολη αγάπη για φανταστικές ή εξιδανικευμένες γυναίκες και το θάνατο πλασματικών ηρώων ή προσώπων του οικογενειακού περιβάλλοντος του ποιητή.
Με τον Ύμνον εις την Ελευθερίαν (1823), την ωδή Εις το θάνατον του Λόρδου Μπάυρον (1824), την ‘’Καταστροφή των Ψαρών’’ (1825) και τη ‘’Φαρμακωμένη’’ (1826), ο Σολωμός μεταβαίνει από τα λυρικά θέματα της νεότητάς του προς την αγάπη για την πατρίδα και τον εθνικο-απελευθερωτικό αγώνα.
Με το ποίημα Ελεύθεροι Πολιορκημένοι (1851) και τον ‘’Κρητικό’’ (1833-1834), εγκαταλείπει την συμβατική θρησκευτική και πατριωτική θεματολογία και την ερωτική συναισθηματολογία και κάνει στροφή στην ελληνική ποιητική παράδοση.
Στα ώριμα συνθέματά του, τα θεματικά κέντρα εμπλουτίζονται με φιλοσοφικές του αναζητήσεις που απασχόλησαν τους ποιητές όλων των εποχών: ο έρωτας, ο θάνατος, η ελευθερία, η πίστη στο Θεό, η σχέση του ανθρώπου με τη φύση.
Έτσι, η έννοια της ελευθερίας στους Ελεύθερους Πολιορκημένους αποκτά πνευματική σημασία, τη σημασία της απελευθέρωσης της ψυχής, υπερνικώντας φυσικά και ψυχικά εμπόδια. Εμπόδια που ορθώνονται μπροστά στο σώμα και το φρόνημα του ανθρώπου είτε από τον ίδιο του τον εαυτό είτε από εξωτερικούς παράγοντες.
Τα συνθέματα σολωμικής ωριμότητας περιστρέφονται γύρω από τη δοκιμασία του ανθρώπου να φέρει σε αίσιο πέρας την πάλη του με τα μεγάλα εμπόδια και προκλήσεις της ζωής. Γι’αυτό και η σολωμική ποίηση υπερβαίνει τα όρια της ιστορικότητας και μεταδίδει αξίες και ιδέες με παναθρώπινη και πάντοτε επίκαιρη σημασία.
Ο “κύκλος’’ του Σολωμού που δημιουργήθηκε στα Επτάνησα, ήταν μία ομάδα λογοτεχνών και ποιητών που εμπνεύστηκαν από το έργο του και γαλουχήθηκαν από την τεχνική, το ύφος και το περιεχόμενο των ποιημάτων του.
Είναι αποδεκτό ότι, ο Σολωμός είναι ίσως ο μοναδικός Έλληνας ποιητής του 19ου αιώνα που μπορεί να σταθεί ισάξια δίπλα στα μεγάλα αναστήματα της ευρωπαϊκής ρομαντικής ποίησης.
Συνιστά ένα απαράμιλλο πρότυπο, λόγω του αδυσώπητου αγώνα του να τιθασεύσει τα εμπόδια της έκφρασης, αυτά που όρθωνε μία αδιαμόρφωτη τότε λογοτεχνία της εποχής.
Μετά τον θάνατο του Σολωμού και μέχρι τουλάχιστον τη δεκαετία του 1930, η ελληνική ποίηση αναπτύχθηκε σε γενικές γραμμές σύμφωνα με το δικό του γλωσσικό και εκφραστικό παράδειγμα.
Τα σημαντικότερα ποιήματα του Σολωμού μας παραδόθηκαν ανολοκλήρωτα, σε μικρότερο ή μεγαλύτερο βαθμό. Η ποιητική του φήμη μεταξύ των συγχρόνων του οφειλόταν κυρίως στον νεανικό ύμνο Ύμνον εις την Ελευθερίαν.
Από το 1865 οι δύο πρώτες στροφές, μελοποιημένες από τον Νικόλαο Μάντζαρο, καθιερώθηκαν ως ο εθνικός μας ύμνος.
Σήμερα θεωρείται ο εθνικός μας ποιητής, επειδή τα κύρια θέματα των ποιημάτων του αντλούνται από τον εθνικο-απελευθερωτικό αγώνα και επειδή λειτούργησε ως γενάρχης της νεότερης ελληνικής ποίησης, θέτοντας πρώτος αυτός τους γλωσσικούς και αισθητικούς όρους για την ανάπτυξή της.
