Η συναισθηματική κακοποίηση συχνά συμβαίνει χωρίς να την αντιλαμβανόμαστε. Μπορούμε, όμως, να την καταλάβουμε, αναγνωρίζοντας τα 8 σημάδια που ακολουθούν. …
«Βουβή τιμωρία»: Η μεταμφιεσμένη ψυχολογική κακοποίηση
Η βουβή τιμωρία, το γνωστό «silent treatment», χρησιμοποιείται όταν ένα άτομο έχει έντονα αρνητικά συναισθήματα (θυμό ή απογοήτευση) για ένα άλλο, αλλά αντί να τα εκφράσει λεκτικά, επιλέγει τη σιωπή.
Πρόκειται για μία στρατηγική που χρησιμοποιούν άτομα με υψηλό επίπεδο αυτοελέγχου, τα οποία λειτουργούν περισσότερο με τη λογική παρά με το συναίσθημα. Ταυτόχρονα, μπορεί να μεταφραστεί ως έκφραση παθητικής βίας, αλλά και ως κρυφή στρατηγική ψυχολογικής κακοποίησης, πληγώνοντας βαθιά το άτομο που την αποδέχεται.
Η βουβή τιμωρία χαρακτηρίζεται ως ένα σύνολο συμπεριφορών, με στόχο να αγνοηθεί, παντελώς, ένας άνθρωπος. Παρατηρείται σε όλους τους τύπους σχέσεων: σε γονείς και παιδιά, σε ζευγάρια, σε φιλίες, σε συγγενείς κ.ά. Η χρήση αυτής της στρατηγικής υπονοεί ότι υπήρχε μία προηγούμενη σύγκρουση, για την οποία το θύμα δε γνωρίζει, εφόσον το άλλο μέλος της δεν εκφράζεται ανοιχτά, αλλά σιωπά. Σε αυτήν περιλαμβάνονται συμπεριφορές όπως: άρνηση να μιλήσουμε σε κάποιον, να μην αναγνωρίζουμε ή καταλαβαίνουμε τι μας λέει, να προσποιούμαστε ότι δεν μπορούμε να τον ακούσουμε, να απομακρυνόμαστε ή να τον αποφεύγουμε έντονα, να τον αγνοούμε παντελώς, όταν θέλει να μας μιλήσει, και, γενικά, οποιαδήποτε συμπεριφορά που κάνει τον άλλον να νιώθει αόρατος.
Τέτοια συμπεριφορά είναι αρκετά επιβλαβής. Όχι μόνο φανερώνει ανωριμότητα και έλλειψη συναισθηματικής νοημοσύνης για αυτόν που την ασκεί, αλλά κακοποιεί ψυχικά και το άτομο που τη δέχεται. Παράλληλα, φανερώνει μία προσπάθεια ελέγχου και παρενόχλησης του άλλου και δεν προσφέρει τίποτα θετικό σε μια σχέση.
Η βουβή τιμωρία μπορεί να προκαλέσει άγχος και συναισθηματικό τραύμα
Το άτομο-στόχος της βουβής τιμωρίας νιώθει ότι δεν έχει αξία, όταν ο άλλος το αγνοεί, ενώ νιώθει σύγχυση, αφού δεν ξέρει πώς να ερμηνεύσει τη σιωπή. Με τον καιρό, καταβάλλεται από συναισθήματα θλίψης, τα οποία μπορεί να το οδηγήσουν και σε κατάθλιψη. Η σιωπή που λαμβάνει του δημιουργεί ενοχές, ενώ δεν ξέρει ακριβώς που έχει κάνει λάθος και γιατί αντιμετωπίζεται με αυτόν τον τρόπο. Δεν έχει τον έλεγχο της κατάστασης και αυτό του προκαλεί έντονο άγχος. Γι’ αυτό, άλλωστε, η σιωπή είναι μία ύπουλη μορφή κακοποίησης. Δεν περιέχει λεκτική ή σωματική βία, αλλά υπάρχει βία.
Διαβάστε επίσης: “Αόρατη βία” ή αλλιώς ψυχολογική βία
Οι επιπτώσεις στο σώμα
Το αίσθημα αποκλεισμού ή αγνόησης από ένα άλλο άτομο, μπορεί να προκαλέσει αλλαγές στον εγκέφαλο. Ο πρόσθιος φλοιός του προσαγωγίου, μιας περιοχής του εγκεφάλου που ανιχνεύει τα διάφορα επίπεδα πόνου, ενεργοποιείται όταν λαμβάνουμε τη βουβή τιμωρία. Η ενεργοποίηση αυτή, σηματοδοτεί την εμφάνιση συμπτωμάτων όπως πονοκέφαλοι, προβλήματα στην πέψη, κόπωση ή αϋπνία. Εάν η κατάσταση κρατήσει καιρό και είναι έντονη, μπορεί να εμφανιστούν χρόνια προβλήματα όπως αύξηση της αρτηριακής πίεσης, διαβήτης ή ακόμα και καρκίνος.
Ευνοούνται, επίσης τα διάφορα αυτοάνοσα νοσήματα, κυρίως λόγω των υψηλών επιπέδων άγχους που προκαλεί η κατάσταση. Οι συνέπειες είναι ακόμη πιο σοβαρές, εάν το άτομο που ασκεί τη βουβή τιμωρία είναι πρόσωπο εξουσίας, όπως ο δάσκαλος, ο γονέας ή το αφεντικό.
Διαχείριση τέτοιων καταστάσεων
Μερικές φορές η βουβή τιμωρία χρησιμοποιείται από δύο άτομα που αγαπούν βαθιά ο ένας τον άλλον. Επίσης, αυτοί που την ασκούν θεωρούν πώς με αυτόν τον τρόπο ο άλλος θα κάνει αυτό που επιθυμούν και θα αλλάξει τη συμπεριφορά του. Θεωρούν, μάλιστα, τη σιωπή τους ως εκπαιδευτικό εργαλείο. Τελικά, όμως, το μόνο που καταφέρνουν είναι να καταστρέφουν τη σχέση τους με το άλλο άτομο.
Όπως με πολλές αμυντικές τακτικές, που είναι αποτέλεσμα ανασφάλειας, η χρήση της σιωπής ως τιμωρία φανερώνει πολύ κακές επικοινωνιακές δεξιότητες. Η σιωπή μπορεί να είναι ωφέλιμη, όταν υπάρχει μεγάλη ένταση και θυμός, όπου μία μικρή παύση είναι απαραίτητη, ώστε να μην επιδεινωθεί η κατάσταση. Ωστόσο, όταν αυτή χρησιμοποιείται ως μέθοδος ελέγχου ή τιμωρίας, είναι κακοποίηση.
Κανείς δεν πρέπει να επιτρέπει στον εαυτό του να αγνοείται, χωρίς καν κάποια εξήγηση. Κανείς πάλι δεν πρέπει να προσπαθεί να επιλύσει μια σύγκρουση, χρησιμοποιώντας τη βουβή τιμωρία. Όταν υπάρχει πρόβλημα μεταξύ δύο ανθρώπων, το μόνο υγιές είναι να ξεκινήσει διάλογος και να υπάρχει συνεργασία, ώστε να βρεθεί η λύση. Η σιωπή και η απόσταση, όχι μόνο δε λύνουν τίποτα, αλλά στο τέλος, δημιουργούν περισσότερα προβλήματα και ψυχολογικά τραύματα.
