BLOCK 25 Μαρτυρία ομηρίας
Στα 70 χρόνια που πέρασαν από τις φρικαλεότητες της γερμανικής θηριωδίας, πλείστα όσα βιβλία έχουν γραφτεί με μαρτυρίες επιζήσαντων από τα στρατόπεδα συγκέντρωσης και πολλές ταινίες έχουν γυριστεί με το ίδιο θέμα. Από το “Μαουτχάουζεν” του Ιάκωβου Καμπανέλλη μέχρι την “Εκλογή της Σόφι” με την Μέριλ Στριπ και την “Λίστα του Σίντλερ” του Σπίλμπεργκ. Τι καινούργιο θα πρόσθετε ένα ακόμη βιβλίο για το Ολοκαύτωμα; Η απάντηση είναι η αμεσότητα του προφορικού λόγου.
Όπως διαβάζουμε στον πρόλογο του βιβλίου:
“Τον Μάρτιο του 1998 οι Έλληνες Εβραίοι Καρολίνα Ναχμούλη-Γαβριηλίδου (1919-2008) και ο σύζυγός της, Γαβριήλ (Μπίλλης) Γαβριηλίδης (1917-2008), κάτοικοι Αθηνών, δίνουν μπροστά στον φακό της βιντεοκάμερας δύο ξεχωριστές μεταξύ τους συνεντεύξεις, απαντώντας σε συγκεκριμένες ερωτήσεις που τους απευθύνει η εντεταλμένη για τη διεξαγωγή της συνέντευξης, Ελληνίδα ομόθρησκή τους, Παυλίνα Ματαθία. Ο συνολικός χρόνος της μαγνητοσκοπημένης συνομιλίας εκτείνεται στις τρεις περίπου ώρες για την Καρολίνα Γαβριηλίδου, από τις ελάχιστες γυναίκες ομήρους που επέζησαν των στρατοπέδων Άουσβιτς-Μπιρκενάου και Μπέργκεν-Μπέλζεν, και στη μιάμιση ώρα για τον εαμικών καταβολών Γαβριήλ Γαβριηλίδη, αιχμάλωτο των Άγγλων στη Μέση Ανατολή κατά την περίοδο της γερμανικής κατοχής”.
Το βιβλίο λοιπόν αυτό είναι η απομαγνητοφώνηση της συνέντευξης εκείνης που έδωσε σε ηλικία 78 ετών, αφού αφαιρέθηκαν οι ερωτήσεις ή ενσωματώθηκαν στην κεντρική αφήγηση. Ξετυλίγει το νήμα της αφήγησης της ζωής της αρχίζοντας από την γέννησή της στη Λάρισα, και στη συνέχεια Καβάλα και Θεσσαλονίκη όπου “ζήσαμε από το ’34 μέχρι το ’42 που μας μαζέψανε”. Η λέξη “μαζέψανε” ειπωμένη έτσι απλά κρύβει όλο το δράμα της σύλληψης από τους Γερμανούς και την μεταφορά τους στο στρατόπεδο συγκέντρωσης.
Η αφήγηση γίνεται αβίαστα, με γλαφυρότητα και αμεσότητα, όπως μιλάει κανείς σε ένα φίλο. Περιέχει πολλά κομμάτια από την καθημερινή ζωή στην ειρηνική περίοδο πριν από την κατοχή και μετά την απελευθέρωση από την ομηρία. Το εκπληκτικό είναι ότι περιγράφοντας τις συνθήκες της κράτησης μέσα στο στρατόπεδο δεν χρησιμοποιεί δραματικές εκφράσεις εντυπωσιασμού αλλά απλές καθημερινές λέξεις. Η φρίκη δεν βγαίνει άμεσα από τον τρόπο αλλά έμμεσα από το περιεχόμενο της περιγραφής.
Ιδού ένα ελάχιστο δείγμα από το οπισθόφυλλο του βιβλίου:
“Μόλις μας πιάσουν να παρανομούμε έτσι στο ελάχιστο, ήμασταν για το Μπλοκ 25, δηλαδή το προκαταρκτικό του κρεματορίου. Σε κλείνανε τρεις μέρες μέσα, σου δίνανε φαΐ χωρίς κουτάλια χωρίς τίποτα, να βουτήξεις μέσα για να φας, σε τυραννούσαν εν ολίγοις, σε φορτώνανε μετά στο καμιόνι και σε πηγαίνανε στο κρεματόριο. Ο μεγάλος φόβος μας ήταν αυτός, να μην πάμε στο Μπλοκ 25”.
Ιστορίες αλληλεγγύης διαδραματίζονται ανάμεσα στις κρατούμενες δείχνοντας ότι η ανθρωπιά συνεχίζει να υπάρχει και στις πιο δύσκολες συνθήκες όπου η επιβίωση ήταν καθημερινός αγώνας. Η αφηγήτρια από τα περιστατικά που εξιστορεί διαφαίνεται ως μια γυναίκα με δυναμικό χαρακτήρα (κάτι που διακρίνεται και στο πρόσωπό της στη φωτογραφία του εξωφύλλου) και αρχηγικές ικανότητες, που τις χρησιμοποίησε κατάλληλα για να βοηθήσει και άλλες συγκρατούμενες να κρατηθούν στη ζωή.
Η αφήγηση συνεχίζεται με περιστατικά μετά την απελευθέρωση και την επιστροφή στην Ελλάδα και τον γάμο. Κλείνει την αφήγησή της ως εξής: “Αυτό έχω να πω, και τελειώνω, να έχει ο κόσμος υπομονή, να έχει αισιοδοξία και όσο είναι νέος μπορεί να παλέψει και να γίνει“. Αυτή η παραίνεση γίνεται ιδιαίτερα επίκαιρη τώρα που βιώνουμε την οικονομική (και όχι μόνο) κρίση.
Από τις μόλις 159 σελίδες του βιβλίου οι 88 πρώτες καταλαμβάνουν την αφήγηση της Καρολίνας Ναχμούλη-Γαβριηλίδου. Ακολουθεί μέχρι τη σελίδα 100 η ενδιαφέρουσα αφήγηση του συζύγου της Γαβριήλ Γαβριηλίδη ενώ τις υπόλοιπες καταλαμβάνει Ευρετήριο με επεξηγηματικά σχόλια ονομάτων, εννοιών, όρων και τόπων που εμφανίζονται μέσα στο κείμενο καθώς και πλούσιο φωτογραφικό υλικό.
Το βιβλίο έχει εκδοθεί από τις εκδόσεις Γαβριηλίδη, ενός από τους δύο γιους της αφηγήτριας. Περισσότερα για το βιβλίο εδώ.
«Ο συνεργάτης μας κ. Άρης Γαβριηλίδης είναι συγγραφέας και εικαστικός. Περισσότερα για αυτόν και το έργο του εδώ.»
