Βιοφιλική αρχιτεκτονική: η επανένωση του ανθρώπου με τη φύση

Η βιοφιλία είναι η τάση του ανθρώπου να συνδέεται με τη φύση. Πάνω σε αυτήν την ιδέα έχει βασιστεί η βιοφιλική αρχιτεκτονική, η οποία προσπαθεί να ομορφύνει τις μεγαλουπόλεις ενσωματώνοντας σε αυτές το φυσικό στοιχείο.

Ενσωμάτωση της φύσης στις μεγαλουπόλεις

Φανταστείτε να βρίσκεστε στο Ελευθέριος Βενιζέλος και ενώ περπατάτε με τις βαλίτσες σας, από μακριά να ακούγεται ο γαληνευτικός ήχος των νερών ενός καταρράκτη. Την ίδια στιγμή, σταματάτε να ξαποστάσετε κάτω από τη φυλλωσιά ενός δέντρου, λίγο πριν μπείτε στο μετρό, για να κατευθυνθείτε προς το κέντρο της Αθήνας! Αν και αυτό θυμίζει ένα σενάριο φαντασίας, για όσους ζουν στην αγαπημένη μας πρωτεύουσα, σε διάφορα σημεία του κόσμου, παρατηρείται ολοένα και περισσότερο η ενσωμάτωση του φυσικού στοιχείου στα κέντρα των μεγάλων πόλεων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί το αεροδρόμιο της Σιγκαπούρης, «Το Κόσμημα», όπως αυτό αποκαλείται, το οποίο όχι μόνο φιλοξενεί ένα ολόκληρο τροπικό δάσος στις εγκαταστάσεις του, αλλά και τον πιο μεγάλο τεχνητό καταρράκτη του κόσμου.

Η ιδέα της βιοφιλίας που έγινε αρχιτεκτονική τάση

Ο σχεδιασμός του βασίζεται στη νέα αρχιτεκτονική τάση, τη βιοφιλική αρχιτεκτονική, η οποία έχει τις ρίζες της στη φιλοσοφία της βιοφιλίας, μιας έννοιας που εισήγαγε πρώτος ο ψυχολόγος  Erich Fromm στο έργο του The Heart of Man και στη συνέχεια εξελίχθηκε από τον βιολόγο και ερευνητή E. Wilson, στο έργο του, Βιοφιλία (Biophilia). Η αρχή της βιοφιλίας υποστηρίζει ότι ο άνθρωπος έχει μία έμφυτη αγάπη για όλα τα έμβια όντα της φύσης.

Έτσι και η βιοφιλική αρχιτεκτονική,  εναρμονισμένη με τη θεωρία του Wilson, ενσωματώνει φυσικά στοιχεία στο μουντό, «τσιμεντένιο» χαρακτήρα των κτηρίων των πόλεων. Κοσμεί δηλαδή τις πόλεις με φυτά, φυσικό φωτισμό και αερισμό των εσωτερικών χώρων, με σκοπό την αναπαράσταση φυσικών τοπίων. 

Οι αρχές του βιοφιλικού σχεδιασμού μπορούν να διακριθούν σε τρεις κατηγορίες: 

• η φύση στον χώρο
• η φύση του χώρου 
• τα φυσικά ανάλογα -τα οποία καθορίζουν μια φυσική, οπτική και συναισθηματική σύνδεση με τον φυσικό κόσμο.

Πού μπορεί να εντοπιστεί η βιοφιλία;

Στον σχεδιασμό εσωτερικών χώρων, στην αρχιτεκτονική και στον σχεδιασμό ολόκληρων πόλεων. Πόλεις, όπως η Βαρκελώνη, το Los Angeles και η Σιγκαπούρη είναι μερικές από αυτές που συνεργάζονται με το διεθνές δίκτυο βιοφιλικών πόλεων, για την περαιτέρω ανάπτυξη της βιοφιλίας σε αυτές.

Τα οφέλη που προσφέρει στον άνθρωπο η βιοφιλική αρχιτεκτονική

Βελτίωση Ευεξίας: Σύμφωνα με μελέτες που έχουν διεξαχθεί κατά καιρούς, οι βιοφιλικά σχεδιασμένοι χώροι μπορούν να μειώσουν το άγχος και να βελτιώσουν τη γενική ευεξία των κατοίκων.

Σύνδεση με τη Φύση: Η ενσωμάτωση φυσικών στοιχείων, όπως φυτά, φυσικό φως και φυσικά υλικά, βελτιώνει την αίσθηση σύνδεσης με τη φύση, ενισχύει την ψυχική υγεία και καταφέρνει να θέσει σε λειτουργία τον κιρκάδιο ρυθμό του ανθρώπινου οργανισμού, ο οποίος, μεταξύ άλλων, είναι υπεύθυνος για τον έλεγχο του ύπνου και τα επίπεδα ενέργειας μέσα στο 24ωρο της ημέρας.

Μερικές συμβουλές για το σπίτι βάσει του βιοφιλικού σχεδιασμού

Ο καθένας μπορεί να σχεδιάσει τους εσωτερικούς χώρους του σπιτιού ή της εργασίας του βάσει του βιοφιλικού σχεδιασμού ακολουθώντας απλούς κανόνες:

Φυσικά στοιχεία: το ξύλο ή η πέτρα είναι φυσικά υλικά, τα οποία μπορούν να χρησιμοποιηθούν σε εσωτερικούς χώρους είτε ως βάση για πατώματα και τοίχους είτε στα έπιπλα του χώρου.

Φυσικός φωτισμός: η χρήση μεγάλων παραθύρων ή λαμπτήρων που μιμούνται το φυσικό φως, αποτελούν μερικούς τρόπους να μιμηθεί κανείς τον φυσικό φωτισμό καθόλη τη διάρκεια της ημέρας.

Έπιπλα: τα έπιπλα από οργανικά υλικά ή με υφάσματα σε γήινες αποχρώσεις αποτελούν έναν απλό και σχετικά εύκολο τρόπο βιοφιλικού σχεδιασμού.

Φυσικά χρώματα: εκτός από τα έπιπλα, χρώματα σε φυσικές αποχρώσεις μπορούν να χρησιμοποιηθούν ακόμη και στους τοίχους, αναλόγως τη χρήση του εκάστοτε χώρου. Για παράδειγμα, σε ένα υπνοδωμάτιο οι φωτεινοί τόνοι του μπλε αποτελούν τις ιδανικές αποχρώσεις για ξεκούραση.

Φυτά στους εσωτερικούς χώρους: κανείς δεν μπορεί να αρνηθεί τη καλαισθησία που προσδίδουν τα φυτά (είτε αληθινά είτε ψεύτικα) σε χώρους όπως γραφεία και καθιστικά.

Μπορεί να συμπεράνει κανείς ότι η βιοφιλία δεν αποτελεί απλώς μία νέα ιδέα εσωτερικής διακόσμησης ή δόμησης μιας πόλης, πρόκειται για μία φιλοσοφία, η οποία παροτρύνει τον άνθρωπο να γυρίσει πίσω στο φυσικό περιβάλλον και να εναρμονιστεί με αυτό.

Πηγές:

• Erich Fromm, The heart of man, its genius for good and evil
• Edward O. Wilson, Biophilia
• Biophilic Interiors: 21 Projects that Blend Architecture with Nature
• BIOPHILIA ON THREE LEVELS: INTERIOR DESIGN, ARCHITECTURE AND URBAN PLANNING
• Biophilic cities
• Biophilic architecture: a review of the rationale and outcomes
• National Institute of General Medical Circles, Circadian Rythms
• Quick-step.co.uk, 7 simple but effective biophilic design tips      

Συντάκτης: Πόλυ Λίτσιου,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.