Βήμα ειρήνης μετά από 43 χρόνια…
Η φωτογραφία που βλέπετε δείχνει κάτι που μέχρι πριν από λίγους μήνες φάνταζε αδιανόητο. Οι κύριοι που δίνουν τα χέρια είναι οι κορυφαίοι διαπραγματευτές της κυβέρνησης των Φιλιππίνων (δεξιά) και της οργάνωσης MILF – Ισλαμικό Μέτωπο για την Απελευθέρωση των Μόρο (αριστερά). Από πάνω τους ενθουσιασμένοι χειροκροτούν ο πρόεδρος των Φιλιππίνων Μπενίνιο Ακίνο (τρίτος από δεξιά), ο πρόεδρος του MILF Μουράντ Εμπραχίμ (πρώτος από αριστερά) και ανάμεσά τους ο πρωθυπουργός της Μαλαισίας Νατζίμπ Ραζάκ, ο οποίος ήταν και ο μεσολαβητής της συμφωνίας.
Όλοι τους έχουν κάθε λόγο να είναι ευτυχισμένοι. Η χειραψία σφραγίζει την προκαταρκτική συμφωνία που έγινε ανάμεσά τους για να τερματίσει τον μεγαλύτερο χρονικά εμφύλιο πόλεμο που υπάρχει αυτή τη στιγμή στην υφήλιο. Η συμφωνία υπογράφηκε το μεσημέρι της 15ης Οκτωβρίου στο προεδρικό μέγαρο των Φιλιππίνων και ανοίγει το δρόμο για τη δημιουργία μιας αυτόνομης περιοχής για τις νότιες επαρχίες της χώρας, στις οποίες κυριαρχούν οι μουσουλμάνοι. Οι ένοπλες συγκρούσεις στην περιοχή αυτή ξεκίνησαν το μακρινό 1969 (!) και συνεχίζονταν, με αυξομειούμενες εντάσεις, μέχρι και πριν από λίγες εβδομάδες.
Η μεγάλη πλειοψηφία του πληθυσμού των Φιλιππίνων είναι χριστιανοί (80% Ρωμαιοκαθολικοί και περίπου 10% άλλων δογμάτων), απόρροια της δουλειάς που έκαναν οι Ισπανοί ιεραπόστολοι όταν το τεράστιο αρχιπέλαγος των χιλιάδων νησιών του Ειρηνικού αποτελούσε αποικία της Ισπανίας. Κατάφεραν να προσηλυτίσουν σχεδόν όλον τον πληθυσμό εκτός από το νότο, το νησί Μιντανάο και το αρχιπέλαγος Σούλου, όπου είχε ριζώσει το Ισλάμ. Τα νησιά αυτά, άλλωστε, αποτελούσαν τμήμα των μουσουλμανικών σουλτανάτων που είχαν έδρα στη γειτονική Μαλαισία. Στις περιοχές του νότου οι μουσουλμάνοι αποτελούν τη συντριπτική πλειοψηφία των κατοίκων και, όπως συμβαίνει δυστυχώς στις περισσότερες τέτοιες περιοχές, γνώρισαν επί δεκαετίες την καταπίεση της μειονότητας από την χριστιανική πλειοψηφία.
Οι Ισπανοί κατακτητές ονόμασαν τους μουσουλμάνους του νότου Μόρος, δηλαδή… Μαυριτανούς, αν και η Μαυριτανία βρισκόταν χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά. Ο λόγος είναι απλός: Έτσι ονομάζονταν στην Ισπανία οι μουσουλμάνοι κάτοικοι με αραβική καταγωγή, που ζούσαν κυρίως στο νότο. Ο παραλληλισμός ήταν σαφής και… έμεινε και μετά την αποχώρηση των Ισπανών το 1898. Οι κάτοικοι του νότου υιοθέτησαν το όνομα Μόρος και έτσι ονόμαζαν τις οργανώσεις τους, ένοπλες και μη, που στόχευαν όλα αυτά τα χρόνια στην προστασία της μειονότητας και την απελευθέρωσή της από τον χριστιανικό ζυγό της Μανίλα.
Η πολιτική των κυβερνήσεων των Φιλιππίνων ήταν επί χρόνια παρελκυστική. Δεν μπορούσαν, βέβαια, να σβήσουν από το χάρτη τους μουσουλμάνους, αλλά προσπαθούσαν με συνεχείς εποικισμούς να αλλάξουν τις ισορροπίες, έτσι ώστε κάποια στιγμή οι χριστιανοί να αποτελούσαν πλειοψηφία και σ’ αυτές τις περιοχές. Και σ’ όλες τις (αναιμικές, είναι αλήθεια) προσπάθειες να δημιουργηθούν κάποιες περιοχές, όπου οι μουσουλμάνοι θα ήταν ελεύθεροι να εξασκούν τη θρησκεία τους, τους νόμους τους και τα κάθε λογής έθιμά τους, υπήρχε υστεροβουλία: Οι «αυτόνομες» περιοχές που σχεδιάζονταν στο χάρτη ήταν στην πραγματικότητα πολύ μικρότερες απ’ αυτές που υπήρχε μουσουλμανική πλειοψηφία. Γι’ αυτό και ως τώρα οι ένοπλες οργανώσεις των Μόρο αρνούνταν να υπογράψουν οποιαδήποτε τέτοια συμφωνία. Οι διαπραγματεύσεις για την ειρήνευση στην περιοχή είχαν ξεκινήσει το 1997, διακόπηκαν και επανάρχισαν περίπου 20 φορές, πριν καταλήξουν στο ευτυχές για όλους τέλος.
Η συμφωνία της 15ης Οκτωβρίου ήταν η πρώτη ειλικρινής προσπάθεια για να λυθεί το θέμα. Προβλέπει τη δημιουργία μιας αυτόνομης περιοχής, η οποία θα περιλαμβάνει όλες τις επαρχίες με μουσουλμανική πλειοψηφία. Εκεί που υπάρχει διχογνωμία ποιος πλειοψηφεί θα γίνεται δημοψήφισμα. Η περιοχή θα ονομάζεται Μπανγκσαμόρο (δηλαδή Το Εθνος των Μόρο στην τοπική γλώσσα) και σύμφωνα με το κείμενο θα έχει ευρεία αυτονομία, αφού θα έχει το δικαίωμα να διαχειρίζεται τους τοπικούς πόρους και θα υπάρχει τοπικό κοινοβούλιο που θα περνάει νόμους. Σε αντάλλαγμα το MILF και οι άλλες ένοπλες οργανώσεις δεσμεύτηκαν να σταματήσουν τις συγκρούσεις και να αποσύρουν από την επίσημη ρητορική τους την διάθεσή τους για πλήρη ανεξαρτησία της περιοχής από τις Φιλιππίνες.
Υπολογίζεται ότι στα 43 χρόνια των συγκρούσεων περισσότεροι από 40.000 άνθρωποι, στην πλειοψηφία τους άμαχοι, έχασαν τη ζωή τους. Το MILF κάποια στιγμή στράφηκε στις απαγωγές Δυτικών υπηκόων, ώστε να παραμένει στην επικαιρότητα, και ήταν υπεύθυνο για μερικές από τις πιο μακροχρόνιες απαγωγές στην ιστορία, γι’ αυτό οι περισσότερες Δυτικές κυβερνήσεις το τοποθετούσαν στη λίστα των τρομοκρατικών οργανώσεων.
