Αυτισμός και σχολικός εκφοβισμός
Ένα παιδί με αυτισμό διατρέχει πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο να πέσει θύμα εκφοβισμού σε σχέση με τους υπόλοιπους συμμαθητές του και συνήθως δεν είναι σε θέση να το επικοινωνήσει στους γονείς και τους δασκάλους του. Πρόσφατες έρευνες έδειξαν πως ένα παιδί με αυτισμό έχει 3 φορές περισσότερες πιθανότητες να πέσει θύμα σχολικού εκφοβισμού σε σχέση με τους υπόλοιπους συμμαθητές του. Αυτό συμβαίνει συχνά λόγω του διαφορετικού τρόπου με τον οποίο τα παιδιά με αυτισμό επικοινωνούν και αλληλεπιδρούν. Επιπλέον, επειδή τα παιδιά με αυτισμό δυσκολεύονται να διαβάσουν τις εκφράσεις του προσώπου και τη γλώσσα του σώματος, συχνά δεν μπορούν να αναγνωρίσουν τις προθέσεις κάποιου και το πότε κάποιος είναι φιλικός ή προσπαθεί να τους βλάψει.
Ο αντίκτυπος του σχολικού εκφοβισμού μπορεί να είναι βαθύς και εξουθενωτικός για το παιδί γι’ αυτό οι γονείς και οι δάσκαλοι πρέπει να παραμένουν σε εγρήγορση και να παρεμβαίνουν αν πιστεύουν πως το παιδί τους ή κάποιο άλλο παιδί στο σχολείο έχει πέσει θύμα εκφοβιστικής συμπεριφοράς.
Τι είναι εκφοβισμός
Με τον όρο σχολικός εκφοβισμός εννοούμε την σωματική ή λεκτική κακοποίηση, την εκμετάλλευση, τον χειρισμό ή χλευασμό ενός παιδιού από κάποιο άτομο στο σχολικό πλαίσιο, που:
- γίνεται σκόπιμα για να πληγώσει
- επαναλαμβάνεται για ένα χρονικό διάστημα
- είναι δύσκολο για το θύμα να αμυνθεί
Το φαινόμενο του εκφοβισμού μελετήθηκε για πρώτη φορά το 1978 στη Νορβηγία και 9 χρόνια μετά, το 1987, σε πολλά επιστημονικά περιοδικά εμφανίζεται ο σχετικός όρος “bullying”. Ενώ σαν φαινόμενο επισημαίνεται και καταγράφεται τη δεκαετία του 1970, δεν θα πρέπει να θεωρηθεί ότι εμφανίζεται και τότε. Εξάλλου αποτελεί μια ακόμη έκφραση της βίαιης συμπεριφοράς η οποία υπάρχει με τη γέννηση του ανθρώπου.
Πρόκειται όπως είναι φανερό, για μία οδυνηρή εμπειρία για τον οποιονδήποτε βρίσκεται στη θέση του θύματος και οι επιπτώσεις της δεν πρέπει να υποτιμηθούν.
Ο σχολικός εκφοβισμός παίρνει διάφορες μορφές:
- Λεκτική επίθεση όπως βρισιές, υποτιμητικά σχόλια, παρατσούκλια και χλευασμός
- Σωματική επίθεση όπως χτύπημα, κλωτσιές, σπρώξιμο κ.α.
- Καταστροφή ή αρπαγή πραγμάτων και χρημάτων
- Απειλές ή εξαναγκασμός του θύματος να κάνει κάτι που δεν θέλει
- Εξαπάτηση ή απόδοση ευθυνών κατ’ εξακολούθηση για άσχημες πράξεις τις οποίες δεν έχει διαπράξει το παιδί
- Διάδοση ψευδών και κακόβουλων ιστοριών για το παιδί
- Αποκλεισμός από ομάδες
- Αποστολή κακόβουλων ή απειλητικών μηνυμάτων στο κινητό ή το internet
Πώς θα καταλάβετε ότι το παιδί είναι θύμα του εκφοβισμού;
- επιστρέφει στο σπίτι με βρώμικα ή κατεστραμμένα ρούχα, τσάντα ή βιβλία
- επιστρέφει στο σπίτι χωρίς χρήματα αδικαιολόγητα ή ζητάει περισσότερα χρήματα για την επόμενη μέρα
- φτάνει στο σχολείο ή στο σπίτι πιο αργά λόγω αλλαγής στη διαδρομή του προς ή από το σχολείο
- εμφανίζει μώλωπες ή γρατζουνιές στο σώμα του
- συστηματικά χάνει τα πράγματά του
- εμφανίζει απροθυμία για να πάει στο σχολείο, κάτι που παλιότερα δε συνέβαινε
- εμφανίζει ξαφνική πτώση της σχολικής επίδοσης
- παρουσιάζει από το πουθενά σημάδια αδιαθεσίας ή κατάθλιψης
- γίνονται εμφανείς απότομες αλλαγές στη συμπεριφορά όπως άγχος, δυσκολία στον ύπνο και ξεσπάσματα
Επίσης μερικά παιδιά με αυτισμό, μπορούν να μιμούνται τις πράξεις εκφοβισμού στο σπίτι και κυρίως στα αδέλφια τους, επειδή δεν κατανοούν ότι μια τέτοια συμπεριφορά δεν είναι αποδεκτή. Ωστόσο, πρέπει γονείς, κηδεμόνες & εκπαιδευτικοί να είναι προσεκτικοί διότι ενδέχεται να υπάρχουν και άλλοι λόγοι για κάποιες από τις παραπάνω συμπεριφορές.
Bullying ή πείραγμα;
Ο Olweus τονίζει τη διαφορά του bullying με το «πείραγμα» στα πλαίσια του παιχνιδιού. Το «πείραγμα» αυτό συνήθως συμβαίνει μεταξύ φίλων και δεν περιλαμβάνει την πρόκληση σωματικού πόνου των άλλων. Αντίθετα το bullying εμπλέκει άτομα που δεν έχουν φιλικές σχέσεις. Το «πείραγμα» βέβαια, μπορεί εύκολα να μετατραπεί σε εκφοβισμό αν συμβαίνει για πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα και το σημαντικότερο όταν το παιδί αισθανθεί ότι οι πράξεις των άλλων δεν διέπονται από αστείο και δεν γίνονται μέσα στα όρια του παιχνιδιού.
Τι να κάνετε αν αντιληφτείτε πιθανότητα εκφοβισμού
- Μιλήστε με τον διευθυντή και το σχολικό συμβούλιο για τα χαρακτηριστικά του αυτισμού και το πρόβλημα του εκφοβισμού
- Μιλήστε στα υπόλοιπα παιδιά της τάξης για τον αυτισμό. Ενημερώστε για τις δυσκολίες και δώστε βάση στις δυνατότητες του παιδιού. Πριν αποφασίσετε κάτι τέτοιο θα πρέπει το παιδί να το γνωρίζει και να είναι σύμφωνο
- Εξηγήστε στο παιδί είτε σαν εκπαιδευτικός είτε σαν γονέας τι είναι εκφοβισμός και ποιες μορφές έχει δίνοντάς του απλά παραδείγματα
- Βοηθήστε το παιδί να καταλάβει ότι δεν ευθύνεται εκείνο που έχει πέσει θύμα εκφοβισμού, πως πολλά άλλα παιδιά βιώνουν τον εκφοβισμό εξίσου. Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να το πληγώνει με οποιονδήποτε τρόπο και κανείς δεν πρέπει να πέφτει θύμα εκφοβισμού
- Μιλήστε του για την φιλία και για το πως πρέπει να συμπεριφέρονται οι πραγματικοί φίλοι
- Διδάξτε του πώς να αναγνωρίζει μια εχθρική συμπεριφορά
- Διδάξτε του ακριβώς τι να πει και να κάνει όταν βρίσκεται αντιμέτωπο με εκφοβιστική συμπεριφορά
- Διδάξτε του τα συναισθήματα και μέσα από φωτογραφίες με χαρούμενες, λυπημένες και άλλες εκφράσεις προσπαθήστε να καταλάβετε πως νιώθει το παιδί στο σχολείο και πως ήταν η μέρα του
- Κάντε του ερωτήσεις σχετικά με το ποιοι είναι οι φίλοι του, με ποιους παίζει, αν οι φίλοι του τον φωνάζουν με κάποιο ειδικό όνομα κ.α.
- Μην αγνοείτε τον εκφοβισμό γιατί μπορεί να πάρει χειρότερες διαστάσεις
Κλείνοντας, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε όλοι πως ο εκφοβισμός είναι ένα σοβαρό αδίκημα το οποίο μπορεί να επιβάλλει αυστηρές ποινές.
«Το κείμενο αποτελεί μια συνεργασία του flowmagazine.gr με την κα Πήττα. Για περισσότερα κείμενα της συγκεκριμένης αρθρογράφου πατήστε εδώ»
Πηγές:
1. Κέντρα ikid
2. Hamogelo.gr
3. e-abc.eu/gr
4. antibullyingnetwork.gr
