Αρθρίτιδα γόνατος – Ολική αρθροπλαστική γόνατος
Η άρθρωση του γόνατος μαζί με αυτή του ισχίου και της μετακαρπιοφαλαγγικής του αντίχειρα είναι από τις πιο συνηθισμένες αρθρώσεις που εμφανίζουν αρθρίτιδα (Εικ.1). Η οστεοαρθρίτιδα είναι το αποτέλεσμα μιας διαδικασίας φθοράς λόγω μηχανικών (π.χ. βάρος), φλεγμονωδών (π.χ ρευματοειδής αρθρίτιδα), τραύματος και διατροφικών αιτιών που οδηγούν σε δυσχέρεια ή ακόμα και στην αδυναμία εκτέλεσης απλών καθημερινών δραστηριοτήτων όπως το περπάτημα ή η άνοδος των σκαλοπατιών. Προοδευτικά ο πόνος εμφανίζεται μετά από μικρή ή καθόλου δραστηριότητα (πόνος ηρεμίας).
Η θεραπεία αρχικά είναι συντηρητική με σύσταση για χρήση βακτηρίας στο αντίθετο χέρι, απώλεια βάρους, χρήση μη στεροειδών αντιφλεγμονωδών φαρμάκων και ήπια κινησιοθεραπεία για τη διατήρηση του εύρους κίνησης και της μυϊκής ισχύος.
Εικόνα 1: Αρθρίτιδα γόνατος
Εάν τα συντηρητικά μέσα για έλεγχο των συμπτωμάτων δεν είναι πλέον αποτελεσματικά, ώστε τα συμπτώματα να οδηγούν σε υποβάθμιση της ποιότητας της ζωής σας, μπορεί να θελήσετε να εξετάσετε την πιθανότητα χειρουργικής επέμβασης αντικατάστασης γονάτων (ολική αρθροπλαστική γόνατος).
Ποιοι ασθενείς είναι υποψήφιοι για χειρουργείο;
Οι περισσότεροι ασθενείς που υποβάλλονται στην ολική αρθροπλαστική γονάτων είναι ηλικίας 60 έως 80 ετών, αλλά οι ορθοπεδικοί χειρουργοί αξιολογούν τον κάθε ασθενή χωριστά. Οι συστάσεις για τη χειρουργική επέμβαση είναι βασισμένες στον πόνο ενός ασθενή και την επακολουθούσα ανικανότητα, όχι στην ηλικία. Με την πρόοδο της τεχνολογίας δημιουργήθηκαν ισχυρές και με μεγαλύτερη διάρκεια ζωής τεχνητές αρθρώσεις που είναι κατάλληλες και για νεότερους και πιο δραστήριους ασθενείς. Οι ολικές αρθροπλαστικές γονάτων έχουν εκτελεσθεί επιτυχώς σε όλες τις ηλικίες, από τον νέο έφηβο με τη νεανική αρθρίτιδα μέχρι τον ηλικιωμένο ασθενή με την εκφυλιστική.
Ο ασθενής πρέπει να σκέφτεται την ολική αρθροπλαστική του γόνατος:
- Εάν νιώθει έντονο πόνο που συνεχώς επιδεινώνεται παρά τα συντηρητικά μέτρα.
- Εάν υπάρχει σοβαρός περιορισμός των καθημερινών δραστηριοτήτων, της κίνησης του γόνατος μειώνοντας έτσι την ποιότητα της ζωής του (Δυσκολία έγερσης από την καθιστή θέση, περπάτημα, ανέβασμα σκαλοπατιών).
- Εάν έχει ακτινολογικά σημεία καταστροφή της άρθρωσης και έχει παραμορφωθεί το γόνατό του (προς τα μέσα ή προς τα έξω).
Οι εναλλακτικές λύσεις της ολικής αρθροπλαστικής γόνατος που ο ορθοπαιδικός χειρουργός σας μπορεί να συζητήσει με σας περιλαμβάνουν την αρθροσκόπηση, τη μονοδιαμερισματική αρθροπλαστική γόνατος ή μια οστεοτομία του γόνατος (Εικ. 2).
Εικ. 2: Οστεοτομία Βλαισότητας γόνατος
Προετοιμασία για τη χειρουργική επέμβαση
Πριν το χειρουργείο ο ορθοπεδικός χειρουργός σας θα εξετάσει την κατάσταση του δέρματος και θα καθορίσει τον προεγχειρητικό έλεγχο που περιλαμβάνει συνήθως μικροβιολογικές εξετάσεις αίματος και ούρων, ακτινογραφία θώρακος, συνεννόηση με την αιμοδοσία για εξασφάλιση αίματος για πιθανή μετάγγιση, έλεγχος των φαρμάκων για πιθανή τροποποίηση ή διακοπή πριν το χειρουργείο (salospir, plavix κά.) καθώς και εξετάσεις από άλλες ιατρικές ειδικότητες αν απαιτηθεί από το ιστορικό του ασθενούς. Ο ορθοπεδικός χειρουργός σας θα αξιολογήσει τα αποτελέσματα της κλινικής και εργαστηριακής εξέτασης σας και θα συζητήσει με εσάς εάν η ολική αρθροπλαστική γονάτων θα ήταν η καλύτερη μέθοδος για να ανακουφίσει τον πόνο σας και να βελτιώσει τη καθημερινότητά σας. Άλλες θεραπευτικές επιλογές συμπεριλαμβανομένων των φαρμάκων, των εγχύσεων, της φυσικοθεραπείας, ή άλλων τύπων επεμβάσεων επίσης θα συζητηθούν και θα εξεταστούν.
Ο ορθοπεδικός χειρουργός επίσης θα εξηγήσει τους πιθανούς κινδύνους και τις επιπλοκές της ολικής αρθροπλαστικής γονάτων, συμπεριλαμβανομένων εκείνων που μπορεί να εμφανιστούν κατά τη διάρκεια της χειρουργικής επέμβασης αλλά και στη μετεγχειρητική πορεία
Πώς γίνεται το χειρουργείο;
Μετά την ολοκλήρωση του προεγχειρητικού ελέγχου και την σύντομη συζήτηση του ιστορικού σας με τον αναισθησιολόγο θα οδηγηθείτε στο χειρουργείο. Η ομάδα αναισθησίας θα καθορίσει ποιος τύπος αναισθησίας θα είναι καλύτερος για σας. Συνήθως προτιμάται η επισκληρίδιος αναισθησία για να έχει ο ασθενής και μετεγχειρητική αναλγησία.
Στην αρθροπλαστική του γόνατος αντικαθίσταται η πάσχουσα άρθρωση με μεταλλική πρόθεση και η διάρκεια του χειρουργείου είναι 1-2 ώρες. Την ώρα της επέμβασης ο ασθενής δεν πονάει και δεν έχει κάποια άλλη ενόχληση.
Αφού διαμορφωθούν κατάλληλα τα οστά της άρθρωσης (μηριαίο, κνήμη, επιγονατίδα) και διορθωθούν τυχόν αξονικές παραμορφώσεις στερεώνονται είτε με τη βοήθεια ακρυλικού τσιμέντου, συνήθως το κνημιαίο πρόθεμα είτε διά της ενσφηνώσεως (press fit), συνήθως το μηριαίο πρόθεμα, τα μεταλλικά μέρη της τεχνητής άρθρωσης. Τελικά προσαρμόζεται το ειδικό πλαστικό (πολυαιθυλένιο) που παρεμβάλλεται μεταξύ των μεταλλικών μερών και πάνω στο οποίο γίνεται η κίνηση της άρθρωσης.
Τα τμήματα της πρόθεσης μοιάζουν στη φυσιολογική ανατομία του γόνατος και λειτουργούν σαν μια φυσιολογική άρθρωση. Τα μέρη της τεχνητής άρθρωσης που θα δημιουργηθούν αποτελούνται από ειδικό ανθεκτικό πλαστικό (πολυαιθυλένιο) και μεταλλικά πολύ ανθεκτικά κράματα ατσαλιού και τιτανίου, τα οποία είναι απολύτως συμβατά με τον ανθρώπινο οργανισμό (Εικ.3).
Η τεχνητή αυτή άρθρωση αποκαθιστά τις φυσιολογικές αναλογίες που πρέπει να έχει μία άρθρωση του γόνατος ώστε να μην πονάει ο ασθενής και να είναι ικανός να γυρίσει χωρίς ιδιαίτερους περιορισμούς στις προηγούμενες καθημερινές του ενασχολήσεις.
Μετά το πέρας του χειρουργείου ο ασθενής παραμένει κάποια ώρα στην ανάνηψη κάτω από τη στενή επίβλεψη του αναισθησιολόγου και του νοσηλευτικού προσωπικού έως ότου να είναι έτοιμος και έχει συνέλθει από την αναισθησία να ανέβει με το φορείο στο κρεβάτι του.
Μετεγχειρητική παρακολούθηση
Το πρώτο βράδυ μετά την επέμβαση ο ασθενής παραμένει κλινήρης, φέρει ουροκαθετήρα, σωλήνα παροχέτευσης του τραύματος για να παροχετεύεται το αίμα από την άρθρωση και ενδοφλέβιο καθετήρα από τον οποίο λαμβάνει τα απαραίτητα φάρμακα (αντιβιοτικά, παυσίπονα κλπ.). Επίσης, επισκληρίδιο καθετήρα ο οποίος έχει τοποθετηθεί από τον αναισθησιολόγο στο χειρουργείο προκειμένου να μην πονάει και μετά από το χειρουργείο.
Τη δεύτερη μέρα μετά το χειρουργείο αφαιρούνται οι παροχετεύσεις και ο ασθενής σηκώνεται από το κρεβάτι και βαδίζει με περιπατητήρα με τη βοήθεια του φυσικοθεραπευτή (Εικ.4).
Εικ.4 Δεύτερη μετεγχειρητική μέρα
Το κύριο μέλημά μας είναι να έχει το γόνατο αποκτήσει πλήρη έκταση και κάμψη ≥ 90ο από την 1η -2η μετεγχειρητική μέρα.
Την τρίτη μέρα πλέον, λόγω και των νέων τεχνικών, όπου η τομή είναι μικρότερη με μικρότερη απώλεια αίματος, ο ασθενής εξέρχεται από την κλινική πλήρως κινητοποιημένος, χωρίς ιδιαίτερο πόνο και με γραπτές οδηγίες για το διάστημα της αποθεραπείας.
Ο ασθενής κινητοποιείται χωρίς πόνο με τη βοήθεια περιπατητήρα για τον πρώτο μήνα, όπου και γίνεται μία ακτινογραφία. Με τρίποδο βακτηρία 4 εβδομάδες μετά το χειρουργείο και χωρίς βακτηρίες από τον δεύτερο μήνα και έπειτα, οπότε και θα είναι έτοιμος να επιστρέψει πλήρως σε όλες τις καθημερινές του ενασχολήσεις χωρίς ιδιαίτερους περιορισμούς.
Επιπλοκές
Το ποσοστό επιπλοκών μετά από την ολική αρθροπλαστική γόνατος είναι χαμηλό και πάνω από το 95% των ασθενών είναι πολύ ικανοποιημένο από την επέμβαση. Οι κυριότερες επιπλοκές είναι:
Πνευμονική εμβολή (0,5-1%)
Οι θρόμβοι του αίματος που δημιουργούνται κατά τη διάρκεια της επέμβασης μπορούν να εισέλθουν στην κυκλοφορία του αίματος και να προκαλέσουν εμβολή στους πνεύμονες με αποτέλεσμα αναπνευστική δυσχέρεια. Για το ενδεχόμενο αυτό η κινητοποίησή του ασθενή είναι άμεση, κατά την 1η-2η μετεγχειρητική ημέρα, λαμβάνει προφυλακτική αντιπηκτική αγωγή έως και 4 εβδομάδες μετά την επέμβαση και κάλτσες διαβαθμιζομένης συμπίεσης για το διάστημα αυτό.
Φλεγμονή (1-2%)
Ανάπτυξη μικροβίων στο τραύμα μπορεί να συμβεί σε πολύ μικρό ποσοστό (<1%) και αντιμετωπίζεται με τη χορήγηση των κατάλληλων αντιβιοτικών. Όλοι οι ασθενείς λαμβάνουν προφυλακτική αντιβιοτική αγωγή που ξεκινάει την προηγούμενη ημέρα της επέμβασης
Τραυματισμός νεύρου, ο οποίος αποκαθίσταται συνήθως τους πρώτους 6-12 μήνες και δεν προκαλεί ιδιαίτερα λειτουργικά ενοχλήματα.
Δυσκαμψία του γόνατος που αντιμετωπίζεται με φυσιοθεραπεία από την 1η μετεγχειρητική ημέρα.
Παρά τις παραπάνω επιπλοκές που αναφέρω, η ολική αρθροπλαστική γόνατος έχει σταθερά πάνω από 95% και κάποιες φορές πάνω από 98% ευχαριστημένους ασθενείς αποτελώντας μια από τις πιο πετυχημένες επεμβάσεις της σύγχρονης ορθοπεδικής, προσφέροντας ανακούφιση και λειτουργικότητα στα χρόνια προβλήματα που προκαλεί η καταστροφή της άρθρωσης του γόνατος.
«Το κείμενο αποτελεί μια συνεργασία του flowmagazine.gr με τον κ. Τσαπακίδη. Για περισσότερα κείμενα του συγκεκριμένου αρθρογράφου πατήστε εδώ»
