Άγχος και συναισθηματική εξάντληση: μπορεί να ελεγχθεί;

Το άγχος μπορεί να μας οδηγήσει σε υπερβολικό αίσθημα φόβου και δυσάρεστων συναισθημάτων, τα οποία όταν είναι συνεχή και αμετάβλητα, μας ωθούν σε μια κατάσταση συναισθηματικής εξάντλησης

Ένα θέμα που μας ενδιαφέρει όλους ανεξαιρέτως είναι αυτό που μας δεσμεύει σε οτιδήποτε θέλουμε να κάνουμε στη ζωή μας, ιδίως όταν παίρνουμε σοβαρές αποφάσεις, όταν έχουμε ανεξάντλητες υποχρεώσεις και σε γενικές γραμμές όταν προσπαθούμε να πετύχουμε πολύ κάτι. Με μια λέξη: άγχος.

Το άγχος, έχει πολλά κοινά σημεία με την έννοια του φόβου, αποτελώντας τες σχεδόν έννοιες ταυτόσημες, με μία βασική διαφορά. Το άγχος, πρόκειται για ένα δυσάρεστο υποκειμενικό βίωμα που συνοδεύεται με την επικείμενη αίσθηση κινδύνου, δηλαδή με την σκέψη ότι κάτι κακό θα συμβεί και εκδηλώνεται με τις ίδιες σωματικές αντιδράσεις όπως του φόβου. Αυτό που τα διαφοροποιεί είναι ότι στην περίπτωση του άγχους, η αντίληψη και εκτίμηση του κινδύνου δεν είναι ρεαλιστική, απέχει από την πραγματικότητα. 

Ωστόσο, είναι αρκετές οι φορές που το άγχος, άμα είναι ελεγχόμενο, είναι ευπρόσδεκτο και επιθυμητό. Για παράδειγμα, όταν συνδέεται με την καλύτερη δυνατή κοινωνική, σωματική και συναισθηματική επίδοση, το άγχος τοποθετεί το άτομο σε μια θέση προσπάθειας και κινήτρου επίτευξης των αναθετειμένων στόχων του.

Από την άλλη πλευρά, την οποία και θα αναλύσουμε, το άγχος μπορεί να μας οδηγήσει σε υπερβολικό αίσθημα φόβου και δυσάρεστων συναισθημάτων, τα οποία όταν είναι συνεχή και αμετάβλητα, μας ωθούν σε μια κατάσταση συναισθηματικής εξάντλησης. Τι σημαίνει αυτό; Ότι μαθαίνοντας το σώμα και την ψυχή μας να αντιμετωπίζουν συνεχώς την διαστρεβλωμένη αίσθηση κινδύνου και απειλής, τότε θα δημιουργήσουμε ένα πρόσφορο έδαφος για την αντίστοιχη δεξιότητα του εγκεφάλου, με αποτέλεσμα να εκτιμά λάθος τις περισσότερες καταστάσεις της ζωής μας ως απειλητικές και να τις αντιμετωπίζει με τον ίδιο τρόπο. 

Έτσι, θα παρέλθει η συναισθηματική, αλλά και σωματική εξάντλησή μας, που μας εκθέτουν στην προδιάθεση για διαταραχές όπως αυτή της αγχώδους, ή της κατάθλιψης, συμπεριλαμβάνοντας συμπτώματα που μπορεί να μας βασανίζουν καθ’ όλη τη διάρκεια της ζωής μας. 

Η φράση «όταν δε μιλάει το στόμα μιλάει το σώμα», είναι η πιο αντιπροσωπευτική για την περιγραφή του άγχους, της συναισθηματικής εξάντλησης και των αντίστοιχων ψυχοσωματικών συμπτωμάτων. Όταν βρισκόμαστε σε αυτήν την κατάσταση, έχουμε αλλαγές στην όρεξη, αισθανόμαστε κουρασμένοι, δεν έχουμε κίνητρο να προσπαθούμε για κάτι, καθώς βιώνουμε έντονα την ματαίωση, ενώ συνάμα έχουμε διαταραχές στον ύπνο, στη διατροφή μας, στο ανοσοποιητικό, προκαλούνται πονοκέφαλοι, μυαλγίες, δερματίτιδες και πολλά άλλα συμπτώματα που έχουν σκοπό να μας ταλαιπωρούν για πάντα.

Κρίνεται, συνεπώς, πολύ σημαντική η διαχείριση των συναισθημάτων μας, όταν είμαστε αντιμέτωποι με αγχώδεις καταστάσεις. Λέω συναισθημάτων, καθώς δεν είναι δυνατόν να μεταβάλλουμε την ίδια την κατάσταση, είναι όμως εφικτό να αλλάξουμε τον τρόπο που την εκτιμάμε και την διευθετούμε μέσα μας.

Παρακάτω παραθέτω ενδεικτικούς τρόπους αντιμετώπισης, καθώς ο κάθε άνθρωπος βιώνει το άγχος διαφορετικά. 

Τροφή: πρώτος τρόπος και σημαντικότερος, είναι η κατανάλωση ποιοτικής τροφής για το σώμα. Όπως προανέφερα, το άγχος έχει άμεση συσχέτιση με το σώμα μας. Συνεπώς, χρειάζεται να διαμορφώσουμε τις συνθήκες, ώστε το σώμα να μην καταρρεύσει σε ενδεχόμενο βίωμα απειλής. Μια ισορροπημένη διατροφή, βοηθά σε προβλήματα πέψης, ύπνου, μνήμης, γνωστικών και κοινωνικών δεξιοτήτων, ενώ παίζει ρόλο και στη διάθεσή μας. Όταν αισθανόμαστε υγιείς, έχουμε και αποτελεσματικότερη ανταπόκριση στα ερεθίσματα που μας παρουσιάζονται.

Άσκηση: αμέσως μετά την τροφή περιλαμβάνεται στους τρόπους διαχείρισης άγχους η άσκηση. Η άσκηση, πρόκειται για ένα φυσικό αντικαταθλιπτικό φάρμακο, καθώς είναι υπεύθυνη για την αύξηση της σεροτονίνης και των ενδορφινών στον εγκέφαλο. Με άλλα λόγια, βοηθάει να απελευθερωθεί η ορμόνη που ανεβάζει τα επίπεδα διάθεσής μας και τα κρατάει σε υψηλά επίπεδα. Εάν, λοιπόν, ενσωματώσουμε στην καθημερινότητά μας την άσκηση, ακόμη και λίγη ώρα την ημέρα, θα βοηθήσουμε το σώμα μας να δεχθεί την εκάστοτε συναισθηματική μεταβολή.

Γράψε ό, τι νιώθεις: Ένας τρόπος που έχει συμβάλλει στην ανακούφιση από τα απεχθή συναισθήματα, είναι ο συνηθισμένος, θα έλεγα, που προτείνουν πολλοί ψυχολόγοι, να καταγράψεις ό, τι καραδοκεί μέσα σου. Είναι πολλοί άνθρωποι, που γράφουν σε ένα χαρτί ή στο κινητό αυτά που σκέφτονται και νιώθουν, βρίσκοντας έτσι μια δίοδο, ώστε να ξεσπάσει όλη αυτή η πίεση που βρίσκεται μέσα τους. Είναι, επίσης, χρήσιμο, γιατί όταν περάσει η στρεσογόνος περίοδος και ξαναδιαβάσεις το χαρτί αυτό, ίσως να συνειδητοποιήσεις ότι στην τελική δεν χρειαζόταν να αγχωθείς τόσο, και αυτό να σε βοηθήσει και σε μετέπειτα συναισθηματικές δυσκολίες.

Κατάφυγε στη φύση: ένα ακόμη φυσικό αντικαταθλιπτικό θεωρείται η φύση. Γενικώς, η επαφή με τη φύση, συμβάλλει  στην μείωση της πιθανότητας εμφάνισης κατάθλιψης, βοηθάει στην εξάλειψη των αρνητικών σκέψεων, στη μνήμη, καθώς και στην συγκέντρωση. Είναι ένας τρόπος αποφόρτισης όλων των άσχημων γεγονότων που μπορεί να συμβαίνουν στη ζωή μας, ενώ ταυτόχρονα προάγει τη σύνθεση βιταμίνης D και σεροτονίνης, που έχουν συνδεθεί με την συναισθηματική ισορροπία και την αναλγησία.

Γίνε κοινωνικός/ή: Οι άνθρωποι από τη φύση μας είμαστε κοινωνικά όντα. Έχουμε ανάγκη τον κοινωνικό περίγυρο, καθώς μας βοηθάει να αισθανόμαστε πως δεν είμαστε μόνοι, πως για όλα υπάρχει λύση, και το κυριότερο που παίζει ρόλο, είναι ότι έχουμε κάποιο άτομο να μας ακούσει. Ακριβώς και μόνο από το να μιλήσουμε για όλα όσα νιώθουμε, να αναλύσουμε τους προβληματισμούς μας, να εξηγήσουμε τα συναισθήματά μας, καταλήγουμε να αισθανθούμε πιο ελεύθεροι, με ένα βάρος να έχει φύγει από επάνω μας. Εξάλλου, ο Φρόυντ ήταν ο πρώτος που χρησιμοποίησε τον λόγο, ως θεραπευτική μέθοδο, μέσω των ελεύθερων συνειρμών. Πίστευε ότι όλες οι πτυχές μας, όλα τα συναισθήματα φόβου, άγχους, δυσαρέσκειας, οτιδήποτε είναι καταπιεσμένο μέσα στο μυαλό μας, βρίσκει διέξοδο μέσω του λόγου, μέσω του λεκτικού τρόπου έκφρασης.

Σε γενικές γραμμές και σε κάθε περίπτωση, υπάρχει το υπόβαθρο της υποκειμενικότητας. Αυτό προμηνύει τις διαφορετικές αντιδράσεις που ενδέχεται να χρησιμοποιεί ο οργανισμός του κάθε ανθρώπου, καθώς όλοι είμαστε διαφοροποιημένοι και ξεχωριστοί ο ένας από τον άλλον. 

Ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο, είναι άξιο να σημειωθεί ότι είναι βοηθητικό ο καθένας να συμβάλλει στην διαχείριση της συναισθηματικής του εξάντλησης, με τρόπους που θα κάνουν τον ίδιο να ανακουφιστεί, διαμορφώνοντας έτσι τις πιο υγιείς συνθήκες για τη ζωή του. 

Για να μην μας διαχειρίζεται αυτό το απειλητικό συναίσθημα, είναι καλό να εντοπίζουμε την υπόστασή του, την πηγή, του τον αντίκτυπό του στην ψυχοσύνθεσή μας, και κατά κύριο λόγο, να διαλευκάνουμε μέσα μας, την αξία μας, την αυτοεκτίμησή μας. 

Μόνο όταν ένας άνθρωπος αισθάνεται υπερήφανος για τον εαυτό του και άξιος για την λειτουργικότητά του, έχει και το αντίστοιχο κίνητρο για την προαγωγή της αυτοβελτίωσής του. Ας δώσουμε, επομένως, όλοι έμφαση σε αυτό, στην ανάπτυξη της προσωπικής μας εξέλιξης προς την θετική κατεύθυνση, θέτοντας συνεχώς στόχο, την ευτυχία και την ομαλή λειτουργικότητα του εαυτού μας, είτε σε σωματικό είτε σε συναισθηματικό επίπεδο, ώστε με τον τρόπο αυτό να ορίζουμε τα θεμέλια για την ψυχική μας ανθεκτικότητα. Στο κάτω κάτω, η ψυχική ανθεκτικότητα δεν υφίσταται χωρίς αρνητικές εμπειρίες, συνεπώς ας τους δώσουμε την σημασία που πιστεύουμε ότι αξίζουν, προκειμένου να πορευτούμε στο ταξίδι που είναι γεμάτο από δυσκολίες και λυτρώσεις, απαρτίζοντας αυτόν τον φαύλο κύκλο που ονομάζεται ζωή.

Συντάκτης: Ιωάννα Φερεντίνου,

Influence:

Αρθρογράφος του flowmagazine.gr.