Ως ενσυναίσθηση, ορίζουμε τη συναισθηματική ταύτιση με την ψυχική κατάσταση που βιώνει ένα άλλο άτομο. Βασικός άξονας είναι η κατανόηση …
3 τρόποι να καλλιεργηθεί η ενσυναίσθηση στα παιδιά
Τα παιδιά δεν γεννιούνται με ενσυναίσθηση. Γεννιούνται με την ικανότητα να έχουν ενσυναίσθηση, αλλά η ικανότητα αυτή, αναπτύσσεται μόνο κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες και οι γονείς διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στη διαδικασία αυτή.
Στο βιβλίο τους, “Born for Love: Why Empathy is Essential – and Endangered”, ο ψυχίατρος Bruce D. Perry και η δημοσιογράφος Maia Szalavitz γράφουν: “Η ουσία της ενσυναίσθησης είναι η ικανότητα να “μπεις στα παπούτσια του άλλου”, να αισθάνεσαι όπως ο άλλος και να φροντίζεις να τον βοηθήσεις αν βρίσκεται σε δύσκολη θέση”. Έχουν καταγραφεί πολυάριθμες περιπτώσεις όπου τα παιδιά δεν έχουν βιώσει επαρκή ενσυναίσθηση ενώ μεγαλώνουν. Η συμπεριφορά αυτών των παιδιών έναντι των άλλων αντικατοπτρίζει την έλλειψη ενσυναίσθησης που συχνά οδηγεί σε σοβαρά προβλήματα.
Υπάρχουν τρία βασικά πράγματα που μπορείτε να κάνετε για να βοηθήσετε την ανάπτυξη της ενσυναίσθησης στα παιδιά σας:
Κλειδί 1: Δείξτε εσείς ενσυναίσθηση όταν ανταποκρίνεστε στη συμπεριφορά των παιδιών σας
Τα παιδιά μαθαίνουν να είναι ενσυναισθητικά όταν αντιμετωπίζονται με ενσυναίσθηση. Αυτό αρχίζει από την βρεφική ηλικία όταν οι ενήλικες ανταποκρίνονται με αγάπη στις κραυγές και τις ανάγκες τους. Το να ηρεμήσετε ένα μικρό παιδί όταν είναι αναστατωμένο θέτει τα θεμέλια για την δική του ανάπτυξη ενσυναίσθησης.
Τα μεγαλύτερα παιδιά μαθαίνουν ενσυναίσθηση όταν ανταποκρίνεστε στη συμπεριφορά τους με τρόπο φροντίδας και όχι με θυμό. Αντί να φωνάξετε “Πώς το ‘κανες αυτό;” ή “Μα τι σκεφτόσουν;” προτιμότερο θα ήταν να απαντήσετε με τρόπο που να δείχνει ότι καταλαβαίνετε τι συμβαίνει στο παιδί σας. Για παράδειγμα, εάν το παιδί σας έχυσε χυμό, μπορεί να πει κανείς “Ωχ! Αυτό ήταν ατυχές. Πες μου αν θέλεις βοήθεια να το καθαρίσεις”.
Αντικατοπτρίζοντας τα συναισθήματα του παιδιού σας είναι ένας άλλος τρόπος εμφάνισης της ενσυναίσθησης. Εάν το παιδί σας πέταξε εκνευρισμένο το βιβλίο μαθηματικών του, θα μπορούσατε να πείτε ότι “Καταλαβαίνω ότι είσαι εκνευρισμένος, αλλά και εγώ εκνευρίζομαι όταν δυσκολεύομαι να κάνω κάτι”.
Η έκφραση της ενσυναίσθησης θέτει εσάς και το παιδί σας στην ίδια πλευρά του προβλήματος. Όταν δείχνετε συμπόνια και κατανόηση, το παιδί σας βρίσκεται σε καλύτερη θέση για να σκεφτεί μια λύση στο πρόβλημα.
Διαβάστε επίσης: Πώς θα λειτουργήσουμε με ενσυναίσθηση απέναντι στο παιδί
Κλειδί 2: Επίδειξη γνήσιας ενσυναίσθησης.
Όταν χρησιμοποιείτε την ενσυναίσθηση, πρέπει να προέρχεται από την καρδιά σας. Εάν δεν ακούγεται αληθινό, τα παιδιά θα το καταλάβουν.
Μια μαμά δύο εφήβων παραπονέθηκε ότι προσπαθούσε να δείξει κατανόηση στα προβλήματά τους, αλλά το μόνο που κατάφερε ήταν να τους εξαγριώσει. Συνέχισε να εξηγεί ότι συχνά ανταποκρινόταν στα προβλήματά τους λέγοντας “Πω πω τι καταστροφή!”. Οι έφηβοι αντί να νιώθουν ότι τους καταλαβαίνει, αισθάνονταν θυμωμένοι, καθώς φαινόταν σαν να τους υπονομεύει.
Για να δείτε μια κατάσταση από την οπτική γωνία του παιδιού σας, μπορεί να σας βοηθήσει να σκεφτείτε μια κατάσταση όπου έχετε βιώσει κάτι παρόμοιο με αυτό που βιώνει το παιδί σας. Για παράδειγμα, εάν έχετε παραγγείλει ποτέ ένα γεύμα σε ένα εστιατόριο και στη συνέχεια μετανιώσατε για την επιλογή σας όταν έφτασε το γεύμα, μπορείτε να καταλάβετε πώς μπορεί να νιώσει το παιδί σας σε μια παρόμοια κατάσταση όπως η παρακάτω.
Π.χ. ρωτάτε το παιδί σας: “Τι θα ήθελες για πρωινό: δημητριακά, τηγανίτες ή τοστ;” Ας υποθέσουμε ότι το παιδί σας επιλέγει δημητριακά, αλλά όταν βάζετε τα δημητριακά μπροστά του, λέει ότι «άλλαξα γνώμη, θέλω τηγανίτες». Μπορεί να μπείτε στον πειρασμό να φωνάξετε “Ζήτησες δημητριακά, σου έδωσα δημητριακά, Φάε τώρα!”
Αντί ‘αυτού θα μπορούσατε να δείξετε περισσότερη κατανόηση απαντώντας με κάτι σαν “Τώρα που σου έβαλα δημητριακά, είσαι απογοητευμένος που δεν διάλεξες τηγανίτες. Αύριο το πρωί, όμως, μπορείς να επιλέξεις τηγανίτες”. Εάν συνεχίζει να γκρινιάζει, είναι καλύτερα να αναγνωρίσετε τα συναισθήματά του ξανά, με κάτι σαν “συνειδητοποιώ ότι είσαι αναστατωμένος”. αντί “Σταμάτα να παραπονιέσαι και φάε!”
Κλειδί 3: Συζητήστε πώς αντιλαμβάνονται τις καταστάσεις και οι άλλοι άνθρωποι
Η ανάγνωση βιβλίων μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξη της κατανόησης των απόψεων των άλλων ανθρώπων. Ο Perry και η Szalavitz μιλούν για τη σημασία της ανάγνωσης στα παιδιά και για τη συζήτηση των ενεργειών και των συναισθημάτων των χαρακτήρων. «Όταν διαβάζετε ή συζητάτε για κάποιο βιβλίο, ρωτήστε τα παιδιά τι νομίζουν ότι σκέφτονται οι χαρακτήρες του βιβλίου ή πώς νιώθουν. Επισημάνετε τις εκφράσεις του προσώπου και τη γλώσσα του σώματος και μιλήστε για το τι σημαίνουν αυτά».
Διαβάστε επίσης: Λογοτεχνία και ενσυναίσθηση στο σχολείο
Μπορείτε να έχετε ένα ίδιο είδος συζήτησης για γεγονότα που συμβαίνουν στις ζωές των παιδιών σας. Για παράδειγμα, εάν ένας νέος μαθητής έχει ενταχθεί στην τάξη του παιδιού σας, μπορείτε να μιλήσετε στο παιδί σας για το πώς μπορεί να νιώθει οι νέος μαθητής στην τάξη καθώς δεν γνωρίζει κανένα από τους νέους συμμαθητές του. Προσπαθώντας να συζητήσετε πώς μπορεί να αισθάνεται αυτός ο νέος μαθητής, το παιδί σας μπορεί να βρει τρόπους για να βοηθήσει αυτόν τον νέο μαθητή, να αισθάνεται πιο άνετα.
Όταν βοηθάτε τα παιδιά σας να βλέπουν τον κόσμο από διαφορετικές οπτικές γωνίες, μπορείτε να τους βοηθήσετε να αναπτύξουν την ενσυναίσθηση τους. Όταν τα παιδιά μπορούν να αισθάνονται ενσυναίσθηση για τους άλλους, είναι λιγότερο πιθανό να συμμετάσχουν σε συμπεριφορές όπως ο εκφοβισμός.
Αντιμετωπίζοντας τα παιδιά σας με ενσυναίσθηση και οδηγώντας τους να βοηθήσουν και άλλους με αυτόν τον τρόπο, βοηθάτε στην οικοδόμηση μιας πιο προσεγμένης κοινωνίας για όλους. Αυτός είναι ένας πολύ αξιόλογος στόχος πράγματι.
