10 Δεξιότητες Ζωής που Πρέπει να Διδάξετε στο Παιδί σας πριν την Ηλικία των 10

Υπάρχουν τόσα πολλά να μάθουν τα παιδιά στη σημερινή εποχή της τεχνολογίας που μπορεί πολύ εύκολα να χάσουν πρακτικές δεξιότητες ζωής. Για παράδειγμα, μια μελέτη του 2014 από την εταιρεία ασφαλείας AVG Technologies διαπίστωσε ότι ενώ το 57% των παιδιών ηλικίας 3 έως 5 ετών μπορούν να πλοηγηθούν αυτόνομα σε τουλάχιστον μία εφαρμογή ενός smartphone, μόνο το 14% από αυτά μπορούν να δέσουν τα παπούτσια τους.

«Βλέπω πολλούς γονείς να κάνουν τα πάντα για το παιδί τους, αντί να το αφήνουν να τα βγάλει πέρα μόνο του», λέει ο Tim Elmore, ιδρυτής του Growing Leaders, ενός μη κερδοσκοπικού οργανισμού στις Η.Π.Α. που συνεργάζεται με σχολεία και ομάδες πολιτών για την ανάπτυξη ηγετικών ικανοτήτων στα παιδιά. «Πρέπει να προετοιμάσουμε το παιδί για το μονοπάτι, όχι το μονοπάτι για το παιδί».

Αυτές είναι λοιπόν κάποιες συμβουλές για το πώς να διδάξετε στα παιδιά βασικές δεξιότητες ζωής πριν την ηλικία των 10 ετών:

Αυτονομία

• Αφήστε τα μικρότερα παιδιά να εξασκηθούν στο κόψιμο μιας μπανάνας με ένα πλαστικό ή ξύλινο μαχαίρι.
• Ενθαρρύνετε τα παιδιά προσχολικής ηλικίας να βάλουν γιαούρτι σε ένα μπολ και να προσθέσουν κομμένα φρούτα.
• Δείξτε στα παιδιά 5 ετών πώς να φτιάχνουν σάντουιτς και smoothies.
• Αφήστε τα παιδιά 7 ετών να δοκιμάσουν να ψήσουν ένα τοστ.

Προσωπική διαχείριση

Καθώς τα παιδιά περνούν ολοένα και περισσότερο χρόνο μπροστά σε οθόνες, είναι απαραίτητο να τους δώσετε ιδέες που θα τα βοηθήσουν να πλοηγηθούν με ασφάλεια στον ψηφιακό κόσμο και θα ενισχύσουν την αντίληψη τους και τις δεξιότητές τους. 

• Εξηγήστε τους τι σημαίνει κωδικός πρόσβασης και βοηθήστε τα να επιλέξουν κωδικούς που είναι δύσκολο να μαντέψετε ή που θα σας κάνουν να γελάσετε.
• Εγγραφείτε κι εσείς σε ιστοσελίδες, παιχνίδια και εφαρμογές που αφορούν παιδιά και παίξτε, τραγουδήστε ή χορέψτε μαζί τους.
• Υπενθυμίστε στα παιδιά ότι και ο διαδικτυακός κόσμος απαιτεί να έχουμε αξίες, όπως να είμαστε ευγενικοί, να σεβόμαστε και να προσέχουμε.
• Ενημερώστε τα ότι κάτι που στέλνουν, γράφουν, λένε ή ανεβάζουν, είναι δημόσια και παραμένουν εκεί για πάντα.
• Μάθετε στα παιδιά να ζητούν βοήθεια από εσάς πριν κατεβάσουν ή κάνουν κλικ σε ένα αναδυόμενο παράθυρο.
• Συζητήστε ξανά και ξανά και ξανά για τη σωστή χρήση του διαδικτύου και θεσπίστε μαζί κανόνες.

Συνεργασία

Πολλοί γονείς με ρωτάνε ποιος είναι ο καλύτερος τρόπος να μάθουν στα παιδιά να μαζεύουν τα παιχνίδια τους. Συχνά τους απαντώ ότι δεν υπάρχει ένας τρόπος, αλλά ότι εξαρτάται από την ηλικία του παιδιού και την ενασχόληση του γονέα. 

• Δείξτε τους όχι μόνο να μαζεύουν τα ρούχα τους από μόνοι τους, αλλά και να τα πηγαίνουν στο πλυντήριο. Επιλέξτε χαριτωμένα ονόματα για όποιον τα καταφέρνει όπως «πολεμιστής του πλυσίματος» ή «σούπερ καθαρός τύπος». 
• Ξεκινήστε μαθήματα απλώματος ρούχων, το οποίο μπορεί να εξελιχθεί σε ξεκαρδιστική δραστηριότητα ακόμα και για παιδιά από 2 ετών, με ή χωρίς μανταλάκια.

Περιβαλλοντική συνείδηση

Από τη φύτευση ενός δενδρυλλίου μέχρι το μάζεμα των φύλλων, η γνώση του πώς να κάνουν τα παιδιά εργασίες για τη φροντίδα ενός κήπου είναι χρήσιμη σε οποιαδήποτε ηλικία. 

• Διδάξτε τους ότι η βασική φροντίδα της γης είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να φροντίζουμε το φυσικό βασίλειο που μας περιβάλλει.
• Εξηγήστε τους ότι και τα φυτά είναι ζωντανοί οργανισμοί και ανανεώστε τις γνώσεις σας όσον αφορά την φωτοσύνθεση.
• Συνοδέψτε τα παιδιά έξω σε πάρκα, φυτώρια ή εκθέσεις λουλουδιών και αγοράστε μαζί ένα λουλούδι, δώστε του όνομα και φυτέψτε το.
• Προμηθευτείτε υλικά ώστε να κατασκευάσετε μαζί ένα μικρό φύλακα που θα προστατεύει το λουλούδι σας.
•  Διαβάστε μαζί τον «Μικρό Πρίγκηπα».

Δημιουργικότητα

Η σύνταξη και η αποστολή επιστολών είναι μια χαμένη τέχνη, αλλά χρειάζεται να τα μάθουμε στα παιδιά. 

• Καθήστε κάτω με τα μικρότερα παιδιά και ζητήστε τους να σας υπαγορεύσουν ένα σημείωμα σε ένα μέλος της οικογένειας, να το στολίσουν με ζωγραφιές, να το σφραγίσουν και να το ρίξουν σε ένα γραμματοκιβώτιο. 
• Τα παιδιά σχολικής ηλικίας μπορούν να γράψουν μόνα τους τα δικά τους γράμματα και τις διευθύνσεις στους φακέλους. 
• Εξετάστε αν τους αρέσει η δραστηριότητα και εκμεταλλευτείτε την ευκαιρία να τους μάθετε τα πέντε μέρη μιας επιστολής: ημερομηνία, χαιρετισμό, κυρίως θέμα, κλείσιμο και υπογραφή.

Ικανότητα επίλυσης προβλημάτων

Σύμφωνα με την Αμερικανική Καρδιολογική Εταιρεία, τα παιδιά ηλικίας μόλις 9 ετών μπορούν να μάθουν ΚΑΡΠΑ. 

Προγράμματα όπως το Heimlich Heroes προσφέρουν πόρους εκπαίδευσης για παιδιά από τη δευτέρα δημοτικού και άνω. Μια πρώην νοσηλεύτρια και μητέρα η Andrea Saroza, χρησιμοποίησε αρκουδάκια για να δείξει στα παιδιά της τα βασικά, όταν αυτά ήταν ακόμα στο νηπιαγωγείο. Τα μαθήματα απέδωσαν καρπούς χρόνια αργότερα, όταν η κόρη της Kiara έσωσε τη μικρότερη αδερφή της Jadah από πνιγμό σε ένα γνωστό εστιατόριο.

• Αντιμετωπίστε μαζί ένα μικρό τραύμα, καταστρώνοντας ένα σχέδιο πρώτων βοηθειών. Κάτι τέτοιο και θα του αποσπάσει την προσοχή από τον πόνο και θα το βοηθήσει να μην πανικοβληθεί την επόμενη φορά.  Για παράδειγμα, η Αμερικανική Ακαδημία Δερματολογίας συνιστά τα εξής απλά βήματα για να αντιμετωπιστεί ένα μικρό κόψιμο:
• Πλύνετε τα χέρια σας με σαπούνι και νερό για να αποφύγετε τη μόλυνση του τραύματος όπως και την πάσχουσα περιοχή.
• Πιέστε σταθερά την περιοχή με ένα καθαρό πανί μέχρι να σταματήσει η αιμορραγία (συνήθως ένα ή δύο λεπτά).
• Εφαρμόστε φυτική αλοιφή με μια μπατονέτα για να διατηρήσετε το τραύμα υγρό.
• Καλύψτε το τραύμα με έναν αυτοκόλλητο επίδεσμο ή γάζα και ταινία.

Κριτική σκέψη

Αν έχετε χαθεί ποτέ ακολουθώντας τις αναλυτικές οδηγίες του GPS σας, ξέρετε γιατί είναι απαραίτητο να μπορείτε να διαβάζετε έναν χάρτη  —ακόμα κι αν είναι στο τηλέφωνό σας. 

• Διοργανώστε ένα κυνήγι θησαυρού και αφήστε το παιδί να σας καθοδηγήσει μέσα από έναν ζωολογικό κήπο ή ένα μουσείο. 

Χρηματοοικονομική διαχείριση

Η εκμάθηση των βασικών στοιχείων των προσωπικών οικονομικών και του πώς να γίνει κάποιος ένας έξυπνος καταναλωτής απαιτεί εξάσκηση. Δοκιμάστε αυτήν την προσέγγιση τριών βημάτων με τα παιδιά σας:

• Εισαγάγετε την έννοια του προϋπολογισμού: προσπαθήστε να εξηγήσετε τις αποφάσεις αγοράς σας καθώς προχωράτε. Αναφέρετε τις τιμές δυνατά και μιλήστε για τις επιλογές με το παιδί σας: “Θα βάλω βενζίνη στο άλλο πρατήριο επειδή κοστίζει 1 ευρώ λιγότερο εκεί” ή “Θα ήθελα πολύ ένα νέο tablet, αλλά αυτό δεν είναι στον προϋπολογισμό μας αυτή τη στιγμή, οπότε σκοπεύω να κάνω οικονομίες για αυτό.”
• Αφήστε το παιδί σας να πληρώνει μερικές φορές, π.χ. αγοράζοντας ένα εισιτήριο για το μετρό. 
• Δώστε του ένα επίδομα και στη συνέχεια ορίστε συγκεκριμένα είδη για τα οποία θα είναι αποκλειστικά υπεύθυνο να τα αγοράσει. Αυτό θα δώσει στο παιδί σας την ευκαιρία να διαχειρίζεται τα δικά του χρήματα, να αναλογιστεί τι πραγματικά χρειάζεται και να βιώσει την έννοια της αποταμίευσης.
• Διδάξτε του το μέτρο και την σύγκριση. Όταν ψωνίζετε στο κατάστημα ή στο διαδίκτυο, δείξτε στο παιδί σας ότι διαφορετικά καταστήματα έχουν τα ίδια προϊόντα με διαφορετικές τιμές. Για να γίνει πιο διασκεδαστικό, σκεφτείτε να τους δώσετε μια πρόκληση, όπως να βρείτε τα φθηνότερα και τα ακριβότερα δημητριακά. 

Συναισθηματική Νοημοσύνη

Τα παιδιά λατρεύουν να παίρνουν δώρα. Είναι καλό να μάθουν και το να δίνουν ότι είναι εξίσου ικανοποιητικό.

• Τα παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορούν να βοηθήσουν στην επιλογή των δώρων και του αμπαλάζ, στην προσθήκη ταινίας και στο τύλιγμα κορδέλας. 
• Τα παιδιά νηπιαγωγείου όπως και τα μεγαλύτερα παιδιά, μπορούν να ολοκληρώσουν επιπλέον βήματα με τη βοήθειά σας, όπως την αφαίρεση της ετικέτας με την τιμή, την εύρεση του σωστού μεγέθους κουτιού και το τύλιγμα χαρτιού γύρω από το δώρο για να βεβαιωθούν ότι ταιριάζει πριν το κόψουν.

Προσαρμοστικότητα

Τα παιδιά είναι προς όφελος τους να μάθουν να διαχειρίζονται αλλαγές και απρόσμενες καταστάσεις χωρίς να απογοητεύονται, να παραμένουν ψύχραιμα και να βρίσκουν εναλλακτικούς τρόπους για να συνεχίσουν αυτό που ξεκίνησαν.

• Τα μικρότερα παιδιά μπορούν να εξασκηθούν μέσα από απλά παιχνίδια, όπως το να χτίσουν έναν πύργο με τουβλάκια και, όταν αυτός πέσει, να προσπαθήσουν να τον ξαναχτίσουν διαφορετικά.
• Τα μεγαλύτερα παιδιά μπορούν να μάθουν να προσαρμόζονται όταν λείπουν υλικά για μια κατασκευή, π.χ. αν δεν υπάρχει το χρώμα που θέλουν για μια ζωγραφιά, να επιλέξουν άλλο ή να αναμείξουν χρώματα για να δημιουργήσουν το επιθυμητό αποτέλεσμα.
• Στα παιχνίδια, μπορείτε να τους ζητήσετε να αλλάξουν ξαφνικά έναν κανόνα, όπως να κινούνται τα πιόνια αντίστροφα ή να αλλάξει ο τρόπος που κερδίζονται οι πόντοι, ώστε να μάθουν να προσαρμόζονται γρήγορα σε νέες συνθήκες.

1. Digital Abilities Overtake Key Development Milestones for Today’s Connected Children. AVG Now. 2018.
2. FAQs About AHA Training. American Heart Association. 2025.
3. How to Treat Minor Cuts. American Academy of Dermatology. 2022.
4. Οι Δεξιότητες Ζωής – Life Skills και η καλλιέργειά τους μέσα από το πρόγραμμα του Δημοτικού Σχολείου. Γιοβάνη Αναστασία. 2023

Συντάκτης: Ελίζα Γεωργιάδου, Ειδικός στην Παιδική Ανάπτυξη & Εκπαίδευση

Influence:

Με περισσότερα από 25 χρόνια εμπειρίας στη φροντίδα, εκπαίδευση και δημιουργική απασχόληση παιδιών…